ارزیابی برنامه های توسعۀ کلان شهر تهران و منطقۀ آن از دیدگاه پیامدهای تغییرات اقلیمی

امروزه تغییرات اقلیمی به یکی از چالش‌‌های جدی برای شهرهای جهان تبدیل شده است، خصوصاً در کشورهای در حال توسعه که شهرنشینی در آن‌‌ها به‌شدت در حال گسترش است. مراکز شهری باید با ابزارهای مناسبی برای روبه‌رو شدن با اثرات و پیامدهای تغییر اقلیم آماده شوند. همچنین باید روش‌هایی که تاکنون برای مدیریت شهرها کاربرد داشت، تغییر کند؛ زیرا شهرها عامل تولید بیش از 70٪ گازهای گلخانه‌ای هستند. منطقة کلان‌شهری تهران نیز با برخی از رویدادهای مخرب تغییرات اقلیمی، همچون فرونشست زمین، افزایش آلاینده‌‌های هوا، طوفان‌‌های شدید، ریزگردها، و کمبود منابع آب، روبه‌روست و در طی دو دهة اخیر مسائل و مشکلات آن شدت یافته است. برنامه‌های توسعة شهری نقش مهمی در کاهش یا سازگاری با اثرات تغییرات اقلیمی دارند. در این تحقیق به کمک روش تحلیل محتوا، از 6 معیار و 32 شاخص به‌منظور ارزیابی 8 برنامة‌‌ توسعة شهر و منطقة تهران، از منظر انعکاس پیامدهای تغییرات اقلیمی، استفاده شده است. برای نمره‌‌دهی به هریک از شاخص‌‌ها از کدنویسی سه‌نقطه‌‌ای استفاده شده است. نتایج تحقیق نشانگر آن هستند که برنامه‌های توسعة تهران طی دو دهة اخیر از لحاظ انعکاس پیامدهای تغییرات اقلیمی و راهکارهای مقابله با آن‌‌ها پیشرفت نسبی داشته‌‌اند. بنابر نتایج برآمده از یافته‌‌ها، از میان برنامه‌های بررسی‌شده، برنامة پنج‌سالة دوم و سوم توسعة شهر تهران به‌ترتیب با 58/06٪ و 56/45٪ بیشترین میزان و برنامة کاهش آلودگی هوای تهران و طرح جامع حمل‌ونقل تهران به‌ترتیب با 17/74٪ و 19/35٪ کمترین میزان توجه به اثرات تغییرات اقلیمی را داشته است.

assessment of development plans of tehran metropolis and its region from the perspective of climate change impacts

today, climate change has become one of the most serious challenges for cities around the world, especially in developing countries where urbanisation is rapidly growing. urban centres must be prepared with the right tools to deal with the effects of climate change. also, some of the methods used to manage cities so far must change, because cities emit more than 70% of the greenhouse gases in cities. the city of tehran is also facing some of the devastating effects of climate change such as land subsidence, rising air pollutants, severe storms, dust, and shortage of water resources, with their associated problems exacerbated over the past two decades. urban development plans play an important role in mitigating or adapting to the effects of climate change. in this research, using the content analysis method, 6 criteria and 31 indicators have been used to evaluate 8 development plans of tehran in terms of climate change effects. three-point coding was used to score each of the indicators. the results show that the development plans of tehran during the last two decades have made relative progress in terms of reflecting the effects of climate change and strategies to deal with them. findings indicate that among the studied plans, the second and third five-year development plans of tehran with 58.06% and 56.45% respectively have the highest rates, and the plan of reducing air pollution in tehran and the comprehensive plan of tehran with 17.74% and 19.35%, have the least attention to the effects of climate change.