در طلب شاعرانگی معماری

با توجه به چیرگی شعر در فضای فرهنگ ایرانی، این مقاله مبتنی بر این باور نگاشته شده است که شاعرانگی در طبع و روح قومی ما تنیده شده است و شاعرانگی معماری و قابلیت خیال‌انگیزی آنْ ضرورت‌بخشی به نیازهای اعلای انسانی به‌ویژه برای مردمانی است که انس و الفتی دیرینه با شاعرانگی دارند. ازاین‌‌رو در این پژوهش نخست چیستی «شاعرانگی» و وجوه آن در حوزه‌‌هایی چون فلسفه و ادبیات، که تعریف روشنی از آن دارند، بررسی و سپس چگونگی تجسم «شاعرانگی معماری» از گذر این وجوه و با مراجعه به منابع مکتوب معماری جستجو می‌شود.در این مسیر «شاعرانگی معماری» را از نیازهای ضروری اعلا و کیفیتی درمی‌‌یابیم که، از یک سو، برخاسته از «قابلیت بیرون» و از سویی دیگر، برخاسته از «اهلیت درون» است. اهلیت درون توان هم‌‌نوایی فرد با قابلیت شاعرانگی فضاست و قابلیت بیرون نامستوری «جانِ خیالات مشترک جمعی» در «امر ظاهر» است. خیالاتی که همان کهن‌الگوهای زیستن انسانی و یا نقش‌‌های ازلی هستند که با توجه به وجوه در جهان زیستن انسان می‌توان آن‌‌ها را به «خیالات بدن‌‌انگارانه»، «خیالات طبیعت» و «خیالات زمان و زمان‌‌مندی» تفکیک کرد. وحدت و ترکیبی از این خیالات در آثار شاعرانة معماریْ تجسم مصادیقی از شاعرانگی معماری را ممکن می‌کنند. در آثار شاعرانة معماری ناپنهانی این خیالات در «امر ظاهر» در«فرایندی افزایشی» و یا «فرایندی فروکاهشی» ممکن می‌شود که امر محسوس را در راستای «جانِ خیالات مشترک جمعی» انتظام می‌بخشد.

a quest for architectural poetics

considering the prevalence of poetry in the iranian culture, the present paper is of the belief that poetry is interwoven into iranians’ poetic instincts and ethnic spirits, and that architectural poetics and inspirational qualities correspond with parts of sublime human desires of a people long associated with poetics. this study, therefore, reflects on the nature of ‘poetics’ and its aspects in areas such as philosophy and literature, where poetics enjoys a clear definition, and then moves on to investigate ‘architectural poetry’ in the related literature.it finds ‘architectural poetics’ one of the essential sublime needs, a quality which arises from ‘external affordances’ on one hand, and ‘internal competence’ on the other. this ‘internal competence’ is the individual’s ability resonate the poetic potential of space, and the ‘external affordance’ is the unveiling of the spirit of ‘collective imagination’ in the visible. imaginations which are archetypes of human life, timeless patterns dividable to ‘embodiment imaginations’, ‘nature imaginations’ and ‘time and timeliness imaginations’. incorporations of these imaginations in poetic works of architecture reify architectural poetics. poetic works of architecture facilitate the unveiling of imaginations in incremental or reductive processes through which the visible is organised around the collective soul.