نقش دو مولفۀ حفاظت و پویایی در باززنده‌سازیِ میراث معماری بر مبنای تداوم ارزش‌های مکانی موردپژوهی: میراث معماری محوطۀ تاریخی چغازنبیل

رویکرد باززنده‌سازی در عرصۀ حفاظت از میراث معماری نیازمند شناسایی و احصای همۀ ارزش‌های مرتبط با اثر است، اما در فرایند باززنده‌سازی به تاثیرگذاری جغرافیای طبیعی بر شکل‌گیری میراث معماری و بر اندیشۀ انسان برای خلق آن، با ‌عنوان ارزش‌های مکانی، کمتر توجه شده است. ضعف در شناخت و تبیین این ارزش‌ها سبب از دست رفتن محیط طبیعی اثرگذار و نابودی یکپارچگی میراث معماری با زمینه‌اش می‌شود. از سوی دیگر، برای حفاظت از میراث معماری، علاوه ‌بر شناسایی همۀ ارزش‌های مرتبط، تداوم این ارزش‌ها در بستر زمان نیز ضروری است. در این پژوهش، با هدف ارتقای دانش ارزش‌گذاری و توسعۀ نگاه ارزش‌محور در عرصۀ حفاظت از میراث معماری، شناخت و معرفی ارزش‌های مکانی برای تکمیل طبقه‌بندی موجود از ارزش‌ها و شناسایی مولفه‌های مفهوم «تداوم» برای دست یافتن به چگونگی استمرار این ارزش‌ها پیگیری گردیده و با رویکرد کیفی و راهبرد استدلال منطقی و به روش موردپژوهی، ابتدا با بازخوانی متون و نظریه‌های مرتبط، به تدقیق مفاهیم‌ «ارزش‌های مکانی» و «تداوم» در میراث معماری پرداخته شده است و سپس با تحلیل داده‌ها، مولفه‌های «تداوم»، «شاخص‌های ارزش مکانی»، و ابعاد احصای آن‌ها، با عنوان یافته‌های پژوهش، استخراج شده و برای تدوین چارچوب مفهومیِ «باززنده‌سازی میراث معماری بر مبنای تداوم ارزش‌های مکانی» به کار آمده است. درنهایت، با تحلیل داده‌های نظری و میدانی حاصل از بررسی «مجموعۀ معماری چغازنبیل»، به سوال اصلی پژوهش پاسخ داده می‌شود. بنابر یافته‌های پژوهش، ارتباط میان سه شاخص «بنیان‌های طبیعی»، «اندیشۀ ساخت»، و «کالبدِ ساخته‌شده» ارزش‌های‌ مکانی را شکل می‌دهد و می‌توان این شاخص‌ها را در چهار بعد منظر، ساختار، عملکرد، و معنا در میراث معماری شناسایی کرد. همچنین، «پویایی» و «حفاظت» دو مولفۀ تداوم هستند که استمرار ارزش‌های مکانی منوط به «پویایی» شاخص‌ها با رویکرد «توسعۀ پایدار» و «حفاظت» از روابط میان شاخص‌ها با رویکرد «کاهش خطر بلایا» در فرایند باززنده‌سازی خواهد بود.

the role of ‘conservation’ and ‘dynamism’ in the revitalisation of architectural heritage based on the continuity of placebound valuesthe case of choghaznabil historic site

the revitalisation approach in the field of architectural heritage conservation requires the identification and enumeration of all related values. however, little attention has been paid in processes of revitalisation to natural geography and human thought, namely, place values. shortcomings in recognising and explaining these values lead to a loss of an influential natural environment and the integration of architectural heritage with its context. on the other hand, in order to protect the architectural heritage, it is essential to recognise the continuity of values over time on top of identifying all relevant values. this study aims to improve the knowledge of valuation and develop a valueoriented view in architectural heritage protection, as well as developing current classifications of values and introduce the concept of ‘continuity’. adopting a qualitative approach and logical reasoning strategy, this study investigates the concepts of ‘place values’ and ‘continuity’ in architectural heritage, by rereading related texts and theories, and then by analysing the data, the components of ‘continuity’, ‘place value indices’, and their enumeration dimensions have been extracted as research findings and used to formulate the conceptual framework of ‘architect ural heritage revitalisation based on the continuity of place values’. finally, by analysing the theoretical and field data obtained from the study of choghaznabil complex, the main question of the research is to do with the approach to revitalise the architectural heritage to perpetuate place values. findings show that the relationship between the three indicators of ‘natural foundations’, ‘construction idea’ and ‘constructed edifice’ forms place values that can be identified in the four dimensions of landscape, structure, function and meaning in architectural heritage. also, ‘dynamics’ and ‘conservation’ are found as the two components of continuity, and the continuation of place values is subject to the ‘dynamics’ of indicators applied to ‘sustainable development’ and ‘conservation’ approaches in the relationship between indicators with the approach of ‘disaster risk reduction’ in the revitalisation process.