تحلیل پیکره بندی فضایی، معماری دستکند ایران، با نگاهی به معماری روستاهای کندوان و میمند با استفاده از تکنیک نحو فضا

دستکند گونه‌ای خاص از معماری به‌شمار می‌رود که در برخی از نقاط ایران و جهان در دامنه کوه‌ها و تپه‌ها شکل گرفته و بدون استفاده از مصالح مصنوعی و فقط با حفاری در دل طبیعت برای تولید فضا به کار رفته است. معماری دستکند یکی از شاهکار‌های معماری ایرانی محسوب می‌شود که در جهان نیز توانسته هنری فاخر معرفی شود. بنابراین پرداختن به نحو چیدمان فضا در این نوع از معماری، مشتمل بر سکونتگاه‌های خاص، امری مهم و درخور اهمیت است. در پژوهش حاضر روابط فضایی معماری خانه‌های دو روستای کندوان و میمند بررسی می‌شود، همچنین شاخصه‌های فضایی موثر چیدمان فضا در معماری صخره‌ای (دستکند) در این دو روستا شناسایی و درنهایت، با توجه به داده‌های حاصل از پژوهش، به تفاوت‌ها و شباهت‌های فضایی حاکم بر معماری دو روستایی کندوان و میمند پرداخته می‌شود. در این پژوهش با روش‌های توصیفی‌ تحلیلی و شبیه‌سازی و استدلال منطقی انجام شده، همچنین برای تکمیل مراحل پژوهش از ابزار‌های مطالعاتی، کتابخانه‌ای، و مشاهده دقیق نمونه‌ها استفاده گردیده است. با استفاده از روش مطالعات میدانی از بین خانه‌های برداشتی، 5 خانه در روستای میمند و 5 خانه در روستای کندوان، به‌صورت تصادفی، برداشت شده و برای تحلیل پلان‌های دو روستا از نرم‌افزار space syntax بهره گرفته شده است. از نتایج به‌دست آمده می‌توان بیان کرد که نحو فضایی سکونتگاه‌های روستای کندوان با میمند تفاوت‌های بسیاری دارند، به گونه‌ای که فضاهای خانه‌های روستای کندوان از ارتباط و هم‌پیوندی بالاتر و راندمان عملکردی بهتری نسبت به سکونتگاه‌های میمند برخوردار هستند و همچنین، در این خانه‌ها مانند معماری سنتی ایرانی به حوزه‌های خانه و حریم‌های خصوصی و نیمه‌خصوصی به‌خوبی توجه شده است، که این امر در بین خانه‌های روستای کندوان، به‌دلیل دارا بودن بیشترین عمق فضایی، بیشتر احساس می‌شود.

An Analysis of the Spatial Configuration of Iranian HandCarved Architecture through a Glance at Kandovan and Meymand, Using Space Syntax Technique

Handcarved (‘Dastkand’ in Persian) architecture is a specific genre formed in some parts of Iran and other regions in the foothills, without using any crafted materials and only by digging into geological formations. A highlight of Iranian architecture, it has managed to reach the status of a magnificent art, and hence the importance of studying its spatial arrangements including certain settlements built this way. The present study investigates the spatial arrangements of houses in Kandovan and Meymand villages. It also investigates influential spatial features of their layouts and compare them. Descriptiveanalytical methods and simulation and logical reasoning have been used here. Also, library studies and onsite observation methods have been used as complementaries.Five houses in Meymand and Kandovan each were randomly selected for this study, and Space Syntax software was used to analyse the plans of the two villages. According to results, the spatial syntax of the Kandovan and Meymand are very different, with the houses of Kandovan village having higher connection and interconnection and better performance. Also, Kandovan houses, like their more traditional Iranian counterparts, enjoy better articulation of private and semiprivate realms due to their higher depth of space.