ارزیابی کمیت و کیفیت نور در سالن های مطالعه و عرضۀ راهکارهای اصلاحی

دریافت نور روز در فضاهای ساخت انسان‌ در شمار مهم‌ترین عوامل ارتقای کیفیت زیست در این محیط‌ها محسوب می‌گردد. این عامل در کاربری‌هایی با نیازهای خاص، مانند سالن‌های مطالعه، اهمیت دوچندان می‌یابد. به‌طورکلی کمیت و کیفیت دریافت نور روز در یک فضا با استفاده از شاخص‌های مختلفی قابل‌ارزیابی است. در این پژوهش عملکرد بصری سالن‌های مطالعه هفت دانشکده دانشگاه شهید بهشتی در شهر تهران از طریق شبیه‌سازی با نرم‌افزار رادیانس ارزیابی و شاخص‌های مربوطه محاسبه و سپس این مقادیر با استانداردهای ملی و بین‌المللی مقایسه شده است. در گام بعد، به منظور بهبود شرایط بصری، راهکارهایی پیشنهاد و در هرکدام از فضا‌های مورد بررسی، متناسب با نتایج اولیه، اعمال شده و میزان اثرگذاری هرکدام از راهکارها بر بهبود کمیت و کیفیت نور روز عرضه گردیده است. در این مقاله صحت مدل‌های شبیه‌سازی، با استفاده از برداشت میدانی، بررسی گردیده و بعد به‌منظور مطالعه میزان تاثیرات متناظر با هریک از راهکارهای مورد بررسی در حوزه کفایت و توزیع نور در فضا، آسایش بصری (خیرگی)، و انرژی روشنایی مورد نیاز استفاده شده‌اند. درنهایت، بر اساس نتایج به‌دست‌آمده در بخش شبیه‌سازی و هزینه‌های به‌کارگیری آن‌ها، راهکارهایی برای هر فضا پیشنهاد شده است. بر اساس ارزیابی اولیه کتابخانه‌های مورد بررسی، ، در پنج مورد مشکلْ دریافت نشدن نور کافی در روز و در یک کتابخانه دریافت بیش از حد نور و وجود خیرگی بوده است، یک کتابخانه هم مشکلی در این زمینه نداشت. مقادیر مربوط به توزیع نور روز (udi3003000) در فضاهای دارای مشکل در دریافت نور روز، از بازه 6 تا 59٪ در مدل پایه به مقادیر 24 تا 100٪ ارتقا یافته است. موثرترین راهکارها برای بهبود وضعیت کتابخانه‌ها افزایش و بهبود ضریب بازتاب نور با رنگ‌آمیزی مجدد سطوح فضا، اجرای نورگیر سقفی، و ارتقای ضریب عبور نور شیشه‌ها با حفظ و نگه‌داری و یا تغییر شیشه‌های فضا بوده است. همچنین مصرف انرژی الکتریکی متناظر با نورپردازی مصنوعی در کتابخانه‌ها از 4 تا 58٪ بهبود داشته است. نتایج این پژوهش می‌تواند راهنمایی اجرایی برای ارتقای عملکرد فضاهای کتابخانه‌ای از نظر دریافت نور روز، آسایش، و مصرف انرژی روشنایی در فضاهای کتابخانه‌ای باشد.

An Evaluation of Light Quantity and Quality in Reading Rooms, and Suggestions for Amendments; the Case of Shahid Beheshti University libraries

Daylight reception in built environments is one of the main performance indicators for the quality of life. This is even more important in certain spaces such as study rooms. There are a variety of measurement indices for assessing daylight. The present paper assesses daylight availability and visual comfort in seven libraries at Shahid Beheshti University, Tehran, through software simulation using DIVA. The corresponding performance indices are then evaluated against recommended values in national and international standards. In order to improve visual conditions a series of solutions are proposed, and then applied in studied cases, to demonstrate their effectiveness in improving the quantity and quality of daylight.  The simulated models are tested for validity, and used in order to study their respective effect in sufficiency and distribution of light, visual comfort and required energy. In the end, a series of suggestions are made in each case based on simulation results and costs. According to initial assessments, the main problem was low levels of daylight availability in five cases, and high levels in another. The Useful Daylight Illuminance index (UDI3003000) are increased from 6–59% to 24–100% by implementing improvement strategies. In addition, the lighting energy in the studied spaces, have been improved by 4–58%. The most effective improvement measures areincreasing the reflectance of walls and ceilings (changing colours),using skylight, andincreasing the light transmittance of windows by substituting them with more transparent windows or by regularly cleaning them.