کاربست معیارهای ترجیحات محیطی در ارزیابی کیفی فضای شهری، با تاکید بر مفهوم حس مکان

در ذیل مفهوم ترجیحات محیطی متاثر از رویکرد «شناختی» در روان‌شناسی محیطی، چارچوب‌ها و معیارهایی عام برای تحلیل میزان مرجح بودن فضا در قضاوت افراد پیشنهاد شده است. در این معیارها بر کیفیت‌های محیط مطلوب تاکید می‌شود؛ اما در رویکرد «پدیدارشناختی» در روان‌شناسی محیطی بیشترین اهمیت را به تجربة واقعی و زیستة فرد و احساس‌ها و تفاسیر و انتظارات وی از یک مکان خاص می‌دهند. در این پژوهش با تکیه بر معیارهای سنجش ترجیحات محیطی از یک سو، و مفهوم حس مکان از سوی دیگر، کاربست معیارها و مفاهیم مزبور در ارزیابی کیفی یک فضای شهری به آزمون گذارده می‌شود. برای این منظور، ارزیابی مطلوبیت خیابان قدس برای دانشجویان دانشگاه تهران مبنای این آزمون قرار گرفته است. مطالعات میدانی این پژوهش در دو مرحلة اصلی بررسی و با هم مقایسه شده است: نخست بر اساس معیارهای ترجیحات محیطی، خیابان قدس توسط متخصصان آموزش‌دیده، شامل 20 دانشجوی طراحی شهری، ارزیابی شد. در مرحلة دوم، از طریق مصاحبه به روش «با هم پیمودن»، حس مکان 25 دانشجوی دانشگاه تهران مطالعه شد. تحلیل مصاحبه‌ها به روش تحلیل کیفی محتوا انجام شده است. مقایسة یافته‌های این دو مرحله نشان می‌دهد که به کمک مفهوم حس مکان می‌توان چارچوب ارزیابی متخصص از میزان مرجح بودن یک فضای شهری را تدقیق کرد.