تطبیق پذیری در استفاده مجدد از خانه های تاریخی مورد مطالعه: خانه لولاگر، عمارت باغ فردوس، و خانه ایرانی

انطباق کارکرد‌ جدید یک اثر معماری با کالبد تاریخی آن رویکردی قابل توجه در زمینة میراث فرهنگی کشور است. اصلی‌ترین هدف آن حفظ برخی ارزش‌های میراثی برای نسل‌های آتی است. ساکنان خانه‌های سنتی ارزشمند در شهرهای ایران، که در تناسب کامل با اقلیم محلی، مصالح، و ساختارهای فرهنگی طراحی شده‌اند، به طور عمده آن‌ها را تخلیه و رها کرده‌اند. به منظور محافظت از این میراث‌ها و همچنین مقابله با کهنگی ناشی از خالی بودن آن‌ها در بافت‌های تاریخی، در برخی از این خانه‌ها عملکرد‌های جدیدی جاری شده است. پرسش اساسی این است: مهم‌ترین معیارها در تطبیق‌پذیری مناسب این میراث ارزشمند با عملکرد‌های جدید کدامند؟ در این مقاله نخست با کنکاش در ادبیات موضوع به استخراج مهم‌ترین معیارهای تطبیق‌پذیری پرداخته می‌شود و سپس سه نمونه با سه نوع عملکرد متداول در این گونه بناها را بر اساس آن معیارها ارزیابی می‌گردد. با علم به اینکه پروژه‌های بی‌شماری در این خصوص در کشور در حال انجام است، تلاش شده چالش‌ها و فرصت‌های استفادة مجدد از خانه‌های تاریخی، با هدف دست‌یابی به تطبیق‌پذیری مناسب‌تر، با دقت و به طور مفصل بررسی شود. این پژوهش جزء تحقیقات کاربردی و از نوع مطالعه موردی و پیمایشی است. با در نظر داشتن نمونه‌های مورد مطالعه، بر اساس معیارهای استخراج‌شده، از متخصص‌ها و غیر متخصص‌ها (همراه با توضیح واژه‌های تخصصی) پرسش‌هایی می‌شود و پاسخ‌ها به پرسش‌ها با شاخص‌هایی، که بر اساس پیشینة تحقیق تعیین و شناسایی شده‌اند، تحلیل می‌شود همچنین، از طریق بررسی‌های معمارانه در نمونه‌ها، تلاش می‌شود چالش‌های موجود در این روند شناسایی گردند. نتیجة پژوهش نشان داده است که در هر سه نمونه، هویت فرهنگی پایدار شده، اقتصاد محلی رونق یافته، و منافع زیست‌محیطی به دست آمده است. با وجود این، مشارکت‌های ذی‌نفعان در فرایند استفادة مجدد کمرنگ است و همچنین سازة بنا نیاز به بازنگری و تقویت دارد.