سیر تحول قلمروهای ثانویه در مسکن (مورد پژوهی مسکن معاصر دزفول)

درک قلمروهای مکانی در فضای کالبدی، یکی از اساسی‌ترین نیازهای انسان به شمار می‌رود. یکی از تدابیری که معمار ایرانی بدین منظور به کار بسته، ارائه‌ی الگویی خاص برای تقسیم‌بندی فضایی در معماری بنا است، به‌گونه‌ای که با تفکیک فضاهای عمومی و خصوصی فضایی آرام و به‌دوراز مزاحمت، برای اعضای خانواده فراهم شود. با توجه به اهمیت قلمرو ثانویه در مسکن، هدف این پژوهش بررسی سیر تحول معماری قلمرو ثانویه و بررسی ویژگی‌های آن و چگونگی تاثیر آن بر طراحی مسکن آینده است. رویکرد این پژوهش کیفی و روش تحقیق استدلال منطقی است. ابتدا با استفاده از منابع کتابخانه‌ای، به بررسی جایگاه قلمرو و نظریه‌های مرتبط پرداخته‌ شده‌ است. رویه گردآوری اطلاعات، مبتنی بر مشاهدات میدانی و مصاحبه با ساکنان است. نقشه‌نگاری‌های ذهنی ساکنان خانه‌ها برای دست‌یابی به روابط اجتماعی و آداب ‌ورسوم خاص هر خانواده اهمیت داشته و بر این اساس با درک ویژگی‌های فرهنگی خانواده، شناخت مرزها و محدوده‌های واقعی هریک از قلمروهای سه‌گانه مدنظر بوده است. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد که معماری مسکن در دزفول تغییرات کمی و کیفی بسیاری داشته و باوجود این تغییرات، رفتار قلمروپایی در مسکن  متاثر از  کارکرد و ویژگی‌های قلمرو ثانویه است.

The Evolution of Secondary Territory, inside the Dezful Houses

Understanding cognitive territory in physical space is one of the most basic human ‎needs. One of the contraption that the Iranian architect has used for this purpose is ‎to provide a special model for spatial division in the architecture of the building, ‎in such a way that by separating public spaces and private spaces, a quiet space is ‎provided for family members without interference. Territories can be variable in ‎time and space. Some territories are under the constant supervision and control of a ‎particular individual or group. Others are temporary and almost everyone has access ‎to it, and ultimately groups, at the same time being both available to the public and ‎under the supervision of regular people. Considering the importance of this type of ‎territory (According to Altman named secondary territory) in the home, which not only ‎provides the collective space of the family but also plays a serious role in the ‎formation of social interactions and the creation of collective memories, the ‎objective of this paper investigates the evolution of the secondary territory in the ‎houses of Dezful. The approach of this research is qualitative and the research ‎method is logical argumentation. At first, using library resources, the position of ‎the territory and its related theories have been gathered. Then Based on field ‎observations and Semistructured deep interviews with residents, the data were ‎extracted by coding. Based on that, it became possible to recognize the real ‎boundaries of each of the three kind of territories by understanding the cultural ‎features, the ways of living and life style. Investigations in the secondary ‎territories in the houses of Dezful indicate the reduction of spatial diversity, ‎from open space, semiopen space, and closed space to a completely closed space. In ‎addition, these changes have been accompanied with reduction in habitable levels and ‎elimination of vertical communication, and increase of single functional spaces.  ‎And also the results show that during this period of time, the use of secondary ‎territories has been less dependent on time and seasons, therefore less collective ‎memories has been formed.‎