تدوین شکل‌های مقتضی مشارکت جمعی در فرایند تامین مسکن دائم پس از زلزلۀ احتمالی مطالعۀ موردی: منطقۀ 3 شهر ساری

منطقۀ 3 شهر ساری، با توجه قرارگیری در پهنۀ لرزه‌خیز، از یک سو، و آسیب‌پذیری ناشی از فرسودگی بافت، از سوی دیگر، در معرض خطر بالای زمین‌لرزه است. از این رو برنامه‌ریزی برای بازسازی و به‌ویژه تامین مسکن دائم پس از زلزلۀ احتمالی ضرورت دارد. یکی از مهم‌ترین بخش‌های برنامۀ مزبور ترغیب مشارکت اجتماع محلی در بازسازی مسکن است که چالش‌های فراوانی در پی دارد. در مقالۀ حاضر، با توجه به فقدان دستورالعمل‌های راهنما در زمینۀ چگونگی ایجاد ارتباط میان تلاش‌های بازسازی با مشارکت، شکل‌های مقتضی مشارکت جمعی در تامین مسکن دائم پس از زلزله در منطقۀ مذکور بررسی می‌شود. نتایج این تحقیق می‌تواند به تسریع و ارتقای کارایی مشارکت جمعی در بازسازی مسکن در شرایط پیچیده و آشفتۀ پس از وقوع زلزله کمک کند.<در این تحقیق، با روش نمونۀ موردی و با استفاده از ابزار مشاهده و مصاحبۀ نیمه‌ساختارمند،‌ مضامین اصلی مشارکت جمعی، که از متون تخصصی موضوع برگرفته شده‌اند، در منطقه بررسی می‌شود. انتخاب نمونه‌ها بر اساس نمونه‌گیری هدفمند و تحلیل داده‌ها با استفاده از تحلیل مضمون صورت گرفته است. نتایج حاصل از مطالعات میدانی پس از اعتبارسنجی از طریق دریافت نظرات متخصصان به روش دلفی، در تعیین شکل‌های مقتضی مشارکت جمعی در بازسازی مسکن دائم در منطقۀ یادشده استفاده شده است.<پس از مجموع بررسی‌ها جلب رضایتمندی ساکنان مهم‌ترین «هدف مشارکت» تعیین گردید و خانوارهای آسیب‌پذیر، سازندگان محلی، و متخصصان محیط مصنوع با عنوان «مشارکت‌کنندگان کلیدی» بازسازی مسکن شناخته شدند. با توجه به هدف یادشده و زمان و ظرفیت مشارکت‌کنندگان، «سطح مقتضی مشارکت» در هر یک از مراحل پنج‌گانۀ بازسازی مسکن تعیین گردید و بر اساس سطوح مزبور «روش‌های مشارکت» شامل جلسات جمعی، مصاحبه‌های انفرادی، و صحبت‌های غیر رسمی برای حصول اهداف مشارکت مناسب شناخته شدند. درنهایت «منابع مورد نیاز» برای مشارکت موثر ذی‌نفعان در تامین مسکن دائم شناسایی و در قالب چهار مقولۀ اجتماعی، مالی، فنی، و قانونی دسته‌بندی شدند.