سیر تحول معماری خانه‌های تبریز از دوره‌ی قاجار تا اواخر دوره‌ی پهلوی دوم

خانه های مسکونی یکی از مهم ترین گونه های معماری ایرانی همواره مورد توجه بوده اند و بخش مهمی از تحولات اجتماعی و فرهنگی جامعه را می توان در آن ها مشاهده کرد. در دوره ی قاجار و پهلوی، معماری خانه ها تحت تاثیر تغییر رویکردهای اجتماعی ناشی از نفوذ هنر غربی بوده که خود حاصل مبادلات اجتماعی ایران و اروپا می باشد. این دوران یکی از حلقه های گسست معماری سنتی ایران بوده که تا آن زمان طبق الگوهایی مشخص و در چارچوب شکل می گرفت که مبنای آن سنت و ایده آل های سنتی جامعه آن روز بود. بررسی اجمالی خانه های سنتی شهر تبریز به خوبی سیرتحول این تغییر را نشان می دهد. این تغییرات نه تنها در فرم کلی ساختمان ها صورت گرفته است، بلکه اولویت بندی فضایی ناشی از تغییرات پلان خانه ها تاثیر مستقیم بر روی نمای آنها گذارده است. به نحوی که برخی عناصر که تا قبل از آن در فضاهای داخلی جانمایی می شد به تدریج وارد نمای ساختمان ها می شود. در این مطالعه، بررسی ساختار تزئینات و عناصر موجود در اندام های اصلی خانه ها، نما و اهمیتی که این عناصر در این پروسه به دست می آورد، موردنظر است. روشن است که سیر تحول خانه های مسکونی در تبریز، به عنوان یکی از مهم ترین عناصر پیشگام مدرنیته؛ نقش مهمی در چهره ی کالبدی شهر داشته است.