درباره نوستالژیا و معماری: تبیین وجوه معماری نوستالژیک با بهره‌گیری از نظریه زمینه‌ای

تجربه حضور در مکان‌هایی که تداعی کننده مفاهیم، معانی و یا خاطراتی دلنشین از گذشته هستند، می‌تواند احساسی از جنس دلتنگی شیرین را به دنبال داشته باشد. گاه به دنبال این تجربه، احساس عاطفی تلخ و شیرینی فرد را در‌بر‌می‌گیرد؛ این احساس که به واسطه فقدان امری مطلوب بروز می‌نماید و معمولا با واژه‌هایی از قبیل «ای‌کاش» و «افسوس» همراه است، نوستالژیا نامیده می‌شود. معماری‌ای که قابلیت برانگیختن احساس نوستالژیا را در انسان داشته باشد، معماری نوستالژیک نامیده می‌شود. مکان‌های دارای این ویژگی می‌توانند موجب تعلق خاطر بیشتر انسان به محیط شده و وجهی از زیبایی معقول را برای کاربران آشکار نمایند که کمتر مورد توجه بوده است. احساس تداوم مطلوب گذشته، احساس آشنایی با محیط به واسطه تداعی عناصر و مفاهیم آشنا، از آثار مطلوب شکل‌گیری احساس نوستالژیا در معماری می‌باشد. این در حالی است که به اقتضای مدرنیته و تغییرات ناشی از آن، وجه نوستالژیک معماری،کمتر مورد توجه و تعمق قرار گرفته و می‌توان گفت تا حدودی مغفول مانده است. این پژوهش با بهره‌گیری از روش زمینه‌ای کلاسیک، در پی تبیین کیفیت‌ها و ویژگی‌هایی از یک مکان است که وجود آن‌ها می‌تواند موجب اطلاق صفت نوستالژیک به آن مکان گردد. از آن‌جایی که این کیفیت‌ها رابطه تنگاتنگی با فاکتورهای فیزیکی مکان دارند،  بر این امید است تا پایه‌ای برای پژوهش‌های کاربردی‌تر باشد و منجر به تهیه ابزاری برای طراحان معماری در راستای ارتقای کیفیت محیط زندگی شوند.