تبیین تجربۀ استحالۀ مکان سوم اُلدنبرگ در قرن 21: کنکاشی در نحوۀ تعامل جهان مجازی و جهان واقع در زمینۀ فراغت شهروندان

بدون شک یکی از عناصر کلیدی تاثیرگذار بر جنبه های مختلف زندگی انسان در قرن 21 که موجب تمایز آن با سده های گذشته شده است، شکل گیری و سیر تکاملی جهان مجازی و فناوری های دیجیتال در این قرن است. زمانی که اُلدنبرگ نظریۀ مکان سوم خود را در اواخر قرن 20 بیان کرد، همۀ ارکان این نظریه را بر آنچه در جهان واقع حضور داشت، قرار داد. همین امر ضرورت تبیین تجربۀ استحالۀ مفاهیم قرن 20 را در بستر مکانی و زمانی قرن 21 مشخص می کند. تاکنون مطالعاتی در زمینۀ بازخوانی مفهوم مکان سوم اُلدنبرگ در قرن 21 صورت پذیرفته است که عمدتاً تحت تاثیر نفوذ قدرتمند فناوری های دیجیتال به الصاق مفهوم مکان سوم به گروه ها و کانال های اجتماعی در جهان مجازی بسنده کرده اند. هدف در این مقاله درک استحالۀ مفهوم مکان سوم اُلدنبرگ در گذار از قرن 20 به قرن 21 است. آنچه در این مقاله بدان پرداخته شده است، بررسی مفهوم مکان سوم در جهان مجازی نیست؛ بلکه نحوۀ تعامل جهان مجازی و جهان واقع در شکل دهی به مفهوم استحاله یافتۀ مکان سوم اُلدنبرگ در قرن 21 است. از رو در این مقاله با استفاده از روش نظریۀ زمینه ای و از طریق 50 مصاحبۀ عمیق نیمه ساختاریافته، کدها، مقوله ها، کلان مقوله ها، و مقوله های هسته ای سازندۀ تجربۀ استحالۀ مکان سوم اُلدنبرگ در قرن 21 تبیین شده است. به دلیل فراوانی بالای کدهای استخراج شده و به منظور ساختاربخشی به خروجی روش نظریۀ زمینه ای از کدگذاری و ترسیم شبکۀ روابط میان عناصر در نرم افزار «گفی» استفاده شده است. نتایج مقاله بیانگر آن است که 5 کلان مقولۀ «سازوکار مرتبط با افراد غریبه»، «شبکه ها و گروه های مجازی متعلق به جهان مجازی»، «ساختار کالبدی عملکردی در جهان واقع»، «دسترسی و قابلیت استفاده از مکان سوم»، و «خانه ای دور از خانه» در قالب دو مقولۀ هسته ای «سازوکارهای جهان مجازی» و «سازوکارهای جهان واقع» موجب شده اند تا هشت ویژگی مکان سوم اُلدنبرگ تحت تاثیر تعامل مقوله های هسته ای استحاله شوند؛ به طوری که در مکان سوم قرن 21 ویژگی «زمینۀ خنثی» به «زمینۀ خنثی شده» و «همسطح کنندگی» به «همسطح شدگی» تبدیل شده است. ویژگی «برقرارکنندۀ گفت وگو» به قوت خود باقی مانده است. در مکان سوم قرن 21 «قابلیت دسترسی و شرایط لازم برای استقرار» با مفاهیم جدید «دسترسی به مکان سوم و استقرار آن» تعریف می شود. مکان سوم قرن 21 با مفهوم مصرف گرایی گره خورده است به طوری که الزاماً با مراجعین دائمی مرتبط نیست، بلکه با «مصرف کنندگان دائمی» در ارتباط است. «ظاهری فریبا» جانشین «ظاهر ساده»ی مکان های سوم قرن 21 شده است. «حال وهوای دوستانه در مکان های سوم» به «صمیمت و دوستی اما جزیره ای» تبدیل شده است. مکان سوم قرن 21 ویژگی «مشابه خانه اما متفاوت از آن» را به مفهوم «خانه ای دور از خانه» استحاله کرده است.