ارزیابی یکپارچه عدالت بالفعل فضایی در دسترسی به تسهیلات پایه شهری به روش ارزیابی چندمعیاره فضایی؛ موردپژوهی: شهر اردبیل

در برنامه‌ریزی توسعه فضایی از طریق توجه به موضوع عدالت توزیعی در فضاهای شهری سازوکار تحقق عدالت اجتماعی فراهم‌‌ می‌شود. اساس عدالت فضایی توجه به توزیع عادلانه تسهیلات پایه در سطوح شهری است که مبتنی بر توجه هم‌زمان به معیارهای فضایی و غیر فضایی در‌‌ دسترسی، یا به بیانی توجه به «دسترسی بالفعل» مبتنی بر نیاز واقعی، علاوه بر دسترسی‌ بالقوه مبتنی بر معیارهای تراکم و تجمع است. هدف اصلی در پژوهش پیش ‌‌رو،‌ با تاکید بر مفهوم عدالت فضایی در توزیع انواع تسهیلات پایه، یافتن راهکاری برای تحلیل وضعیت عدالت فضایی شهر اردبیل از طریق عرضه چارچوب یکپارچه ارزیابی است. علاوه بر این، با هدف لحاظ کردن تقاضاهای بالفعل، هم‌زمان با تقاضای بالقوه در ارزیابی وضعیت عدالت فضایی، سازوکاری برای تلفیق تقاضا و نیازِ گروه‌‌های مختلف تقاضا (سنی و تحصیلی) با معیار دسترسی تعریف‌‌ شده است. با این نیت در ارزیابی وضعیت در سطح موردپژوهی منتخبِ «مناطق چهارگانه شهر اردبیل» از روش‌های نوین تحلیل ‌جغرافیایی شامل روش حوزه ‌نفوذ شناور دومرحله‌ای بهبودیافته برای سنجش بالقوه دسترسی فضایی حمل‌و‌نقل عمومی و روش حوزه نفوذ شناور سه‌مرحله‌ای برای اندازه‌گیری دسترسی بالقوه فضایی به تسهیلات آموزشی، درمانی، و فرهنگی و نیز روش‌های ارزیابی چند‌معیاره فضایی و تحلیل‌های آماری فضایی استفاده شده است. یافته‌های پژوهش موید آن است که، به لحاظ عدالت یکپارچه فضایی، منطقه‌ یک اردبیل هم به لحاظ تقاضای بالقوه و هم تقاضای بالفعل محرومیت نسبی بالاتری در قیاس با سایر مناطق دارد. خروجی این مدل یکپارچه در پشتیبانی از تصمیم‌گیری‌های برنامه‌ریزان شهری به‌راحتی قابل نمایش و تفسیر است.