کاهش آسیب پذیرى خوابگاه هاى دانشجویى دانشگاه شهید بهشتى در برابر آتش سوزى و زلزله

خوابگاه های دانشجویی به دلایل استفاده‌ شبانه روزی، تراکم جمعیت، نوع چیدمان مبلمان، تجهیزات و جانمایی تاسیسات برودتی حرارتی، در معرض آسیب های ناشی از حوادث غیرمترقبه، خصوصاً آتش سوزی و زلزله، هستند. این امر با توجه به فقدان برنامه‌ مدیریت بحران و آشنا نبودن دانشجویان و کارکنان در چگونگی مواجهه با شرایط اضطراری و حفظ ایمنی، ممکن است تلفات و خسارات جبران ناپذیری را موجب شود. با توجه به استقرار خوابگاه های برادران و خواهران در ضلع شمالی سایت دانشگاه شهید یهشتی و عبور گسل شمال تهران از منطقه، لزوم تدوین برنامه کاهش آسیب پذیری و مواجه با سوانح امری اجتناب ناپذیر است.اگرچه مقاوم سازی سازهای ساختمان ها تا حدود زیادی احتمال تخریب را کاهش میدهد، لیکن به دلایل گوناگون، ازجمله نیاز به بودجه‌ فراوان، امکان تعلیق روند آموزشی، و زمانبر بودن عملیات ساختمانی، این امر به ندرت عملی است. علاوه بر این، چنانچه ساکنین با روش های تخلیه‌ اضطراری آشنا نباشند، به هنگام تخلیه سردرگم میشوند، حتی در ساختمانهای مقاوم، امکان خسارات و تلفات هست. بنا بر این در سالهای اخیر، به کاهش آسیب پذیری فضاهای خوابگاهی پرجمعیت از نظر «غیرسازهای و مدیریتی» توجه ویژهای شده است، زیرا هم کم هزینه است و هم تمهیدات مقاوم سازی عناصر غیرسازهای و آموزش ساکنین و مسئولین ساختمان و تدوین برنامه‌ بحران برای واکنش مناسب در شرایط اضطرار، موجب کاهش تلفات میشود. روش پژوهش مقاله‌ توصیفی تحلیلی و از نوع پیمایشی است و ساختمانها از طریق ارزیابی سریع بصری مطالعه میشوند. به این منظور ساکنین خوابگاه ها به گروه های دانشجو، مسئولین، و نیروی خدماتی دسته بندی و ضمن شناخت آسیب پذیری های موجود، با مصاحبه های عمیق و تکمیل پرسشنامه، میزان آگاهی کاربران در مواجهه با شرایط اضطراری، با استفاده از روابط همبستگی، تحلیل شده اند. همچنین با روزآمد کردن نقشه‌ بلوک های خوابگاه ها، ضمن پایش دقیق موارد آسیب پذیر، میزان خطرپذیری چیدمان، چگونگی اتصال مبلمان به کف و سقف، تیغه های جداکننده، الحاقات غیرسازهای، راهروهای طبقات، و تاسیسات و تجهیزات سرمایشی و گرمایشی بررسی شده اند. علاوه بر این مسیرهای خروج اضطراری در شرایط بحران، هنگام تخلیه‌ سریع جمعیت ساکن، مطالعه شده اند.نتیجه گیری مقاله در قالب عرضه‌ راهکارهای کاربردی انطباق چارت تشکیلاتی با سامانه‌ فرماندهی حادثه و همچنین کاهش آسیب پذیری های غیرسازهای و تهیه‌ نقشه های تخلیه‌ اضطراری است. بنا بر این توصیه می شود که در بخش مدیریتی، ساکنین و مسئولین خوابگاه ها با گذراندن دوره های آموزشی و برنامه های تمرینی، آمادگی لازم را کسب کنند. این امر با همکاری واحد مدیریت بحران ناحیه‌ یک شهرداری تهران و همچنین مراکز هلال احمر، آتشنشانی، حراست دانشگاه، و معاونت دانشجویی میسر است. افزون بر این، همه‌ عناصر آسیب پذیر غیرسازه ای شناسایی و مقاوم سازی، و همزمان دانشجویان با شرکت در برنامه های آشنایی با مدیریت بحران، در هر نیمسال تحصیلی، با مقولات امداد اولیه، برخورد هوشیارانه با آتش سوزی، تخلیه‌ اضطراری، و دیگر نکات ایمنی آشنا می شوند. به نظر می رسد که یافته های پژوهش قابلیت تعمیم به سایر خوابگاه های دانشجویی را، با توجه به ویژگی های ساختمانی و اجتماعی و منطقه ای، دارند.