مدل ارزیابی و کاهش خطرپذیری زلزله در بافت‌های تاریخی مطالعه موردی: بازار تاریخی اردبیل

وقوع زلزله در بافت‌های تاریخی با ارزش اقتصادی نظیر بازارهای سنتی ضمن آسیب به زیرساخت‌های هویتی شهرها، می‌تواند تبعات گسترده اجتماعی و اقتصادی در جامعه به همراه داشته ‌باشد. علی‌رغم اهمیت زیاد این بافت‌ها، مطالعات اندکی در خصوص ارتقای ایمنی و مدیریت بحران بافت‌های تاریخی در برابر زلزله شده است و این مسئله ضرورت انجام پژوهش‌های مرتبط را آشکار می‌کند.در این مقاله با هدف شناخت وضعیت خطرپذیری لرزه‌ای بافت‌های تاریخیِ دارای ارزش اقتصادی‌ فرهنگی، مدل جدیدی بر مبنای ترکیب شاخص‌های خطر، آسیب‌پذیری لرزه‌ای و ظرفیت‌های مقابله در برابر زلزله عرضه شده است. این شاخص‌ها و مقادیر کمّی مولفه‌های مربوطه بر مبنای بررسی تبعات زلزله‌های گذشته، مطالعه ادبیات فنی مرتبط، و ارزیابی‌های تحلیلی و چندجانبه تعیین شده است. همچنین ضرایب وزنی این شاخص‌ها بر اساس نظر متخصصان امر و با استفاده از روش ahp تعیین گردیده است. مدل عرضه‌شده سپس به صورت موردی به منظور تعیین خطرپذیری لرزه‌ای در بازار سنتی شهر اردبیل استفاده شد و نحوه اصلاح شاخص‌های تاثیرگذار در بهبود خطرپذیری متناسب با مداخلات اجرایی بررسی گردید. این ارزیابی نشان داد که مدل پیشنهادی قابلیت ارزیابی میزان خطرپذیری لرزه‌ای بازار‌های سنتی را دارد و با استفاده از آن می‌توان مداخلات کاهش خطرپذیری و عرضه برنامه‌های کوتاه‌مدت، میان‌مدت، و بلندمدت را شناسایی و ترتیب انجام آن‌ها را اولویت‌بندی کرد.