مطالعه اپیدمیولوژیک بیماری دهان قرمز روده ای (disease enteric redmouth) در مزارع قزل آلای رنگین کمان پرورشی در استان آذربایجان غربی و تعیین ارتباط عوامل محیطی با بروز بیماری

باکتری یرسینیا راکری (yersinia ruckeri) از مهمترین عوامل عفونی ایجاد کننده خسارات اقتصادی در مزارع پرورشی کشور می باشد. به منظور جداسازی و شناسایی باکتری یرسینیا راکری، عامل بیماری دهان قرمز روده ای (entric red mouth)، طی فروردین ماه 1391 تا مرداد ماه 1392، نمونه گیری از 285 ماهی قزل آلای رنگین کمان به ظاهر بیمار با اوزان 1 تا بالاتر از 200 گرم، از 19 مزرعه پرورش ماهی قزل آلای رنگین کمان در سطح استان آذربایجان غربی به عمل آمد. نمونه گیری از بافت های کلیه، یک سوم انتهایی روده و قسمت دهانی ماهی صورت گرفت و بر روی محیط کشت اختصاصی یرسینیا (yersinia selective agar) کشت داده شد . پلیت ها در درجه حرارت 25 درجه سانتی گراد به مدت 48 الی72 ساعت در انکوباتور نگهداری شدند. با استفاده از رنگ آمیزی گرم، آزمایش های بیوشیمیایی و مولکولی (pcr) مشخص گردید از 285 نمونه مورد مطالعه، 110 نمونه آلودگی به یرسینیا راکری، مربوط به بافت روده (با میانگین 59/38 درصدآلودگی)، 76 نمونه مربوط به قسمت دهانی (با میانگین 66/25 درصد آلودگی) و 25 نمونه در قسمت کلیه (با میانگین 77/8 درصد آلودگی) ماهیان بود. ضمن آنکه از 19 مزرعه مورد مطالعه در سطح استان از ماهیان 12 مزرعه باکتری یرسینیا راکری جدا گردید و آلودگی معادل 84/36 درصد محاسبه گردید که نشان از بالا بودن میزان درصد آلودگی به یرسینیوزیس در مقایسه با سایر استان ها بوده است. در خصوص اوزان مختلف ماهیان، اندازه تا انگشت قدی با وزن 201 گرمی بیشترین آلودگی (63/52%) و اندازه بازاری با وزن 200 گرم به بالا (56/24 %) کمترین آلودگی را به باکتری یرسینیا راکری داشته که نشان از امکان آلودگی بالای ماهیان در اوزان انگشت قدی نسبت به ماهیان با اوزان بالاتر داشت. همچنین مشخص شد که همبستگی معنی دار مستقیمی بین مقدار نیتریت آب استخرها و بروز بیماری وجود دارد (r=870 و p=0.03). مشخص شد که مقادیر بالاتر از 1/0 ppm نیتریت به عنوان یک فاکتور مستعد کننده قوی در گسترش بیماری فوق نقش کلیدی دارد. بنابراین انجام اقدامات مدیریتی و بهداشتی مناسب تا حد زیادی می تواند در کنترل بیماری در مزارع استان موثر واقع شود.