الگوی پراکنش و فراوانی مکانی و زمانی ماکروبنتوزهای سواحل جنوبی دریای خزر (ساحل شهرستان چالوس)

مطالعه موجودان کفزی می‌تواند در مدیریت اکوسیستم‌های آبی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار باشد.الگوی فراوانی و زیتوده ماکروبنتوزهای ساحل شهرستان چالوس در جنوب دریای خزر بصورت فصلی از زمستان 1384 تا پاییز 1385 مورد بررسی قرار گرفت. نمونه‌برداری از رسوبات بستر بوسیله دستگاه نمونه‌بردار گرب (van veen) با سطح مقطع 225 سانتیمترمربع در اعماق 7 و 20 متری در 4 ایستگاه، در 2 ترانسکت عمود بر ساحل از منطقه خط 8 (قسمت غربی ساحل) با موقعیت جغرافیایی 15 '41 ? 36 عرض شمالی و 44 '23 ?51 طول شرقی تا منطقه رادیو‌ دریا (قسمت شرقی ساحل) با موقعیت جغرافیایی 48 '40 ?36 عرض شمالی و 14 '26 ?51 طول شرقی، به فاصله تقریبی 6 کیلومتر از یکدیگر صورت گرفت (شکل1). پنج رده از ماکروبنتوزها شناسایی گردیدند که بیشترین فراوانی بترتیب مربوط به پرتاران با 7/68 درصد، کم‌تاران با 6/14 درصد، دوکفه‌ای‌ها با 5/8 درصد، سخت‌پوستان با 2/8 درصد و شکم‌پایان با 08/0 درصد نسبت به کل جمعیت ماکروبنتوزها تعیین گردید. حداکثر فراوانی ماکروبنتوزها، در فصل تابستان در عمق 20 متر در منطقه رادیو دریا با میانگین (± خطای استاندارد) 1419±8/4251 عدد در مترمربع و حداقل آن در فصل بهار در عمق 7 متر در همان منطقه با میانگین (± خطای استاندارد) 5/64±9/725 عدد در مترمربع بدست آمد. حداکثر زیتوده ماکروبنتوزها، در فصل پاییز در عمق 20 متر در منطقه رادیو ‌دریا با میانگین (± خطای استاندارد) 8/243±475 گرم در مترمربع و حداقل آن در فصل زمستان در عمق 7 متر در همان منطقه با میانگین (± خطای استاندارد) 1/0±3/0 گرم در مترمربع بدست آمد (جدول2). بطور‌کلی، قسمت شرقی ساحل چالوس، فراوانی و زیتوده بیشتری نسبت به قسمت غربی آن دارا بود.نمونه‌های ماکروفونی بدست آمده از هر ایستگاه در ظرف پلاستیکی جداگانه ریخته شدند. در آزمایشگاه شستشو و جداسازی موجودات ماکروفونی از رسوبات بستر توسط سری الک‌های astm با چشمه 2، 1 و 5/0 میلی‌متر صورت گرفت و سپس توسط فرمالین 4 درصد تثبیت گردیدند (muniz & pires, 2000 ;mistri et al., 2002). نمونه‌ها بوسیله لوپ شناسایی و سپس شمارش شدند و با ترازوی الکتریکی با دقت 001/0 توزین گردیدند. جهت شناسایی موجودات ماکروبنتوزی از کلید ارایه شده در کتاب اطلس بی‌مهرگان دریای خزر (بیرشتین و همکاران، 1968) استفاده گردید. مجموع مواد آلی (tom) نمونه‌های رسوب به روش اندازه‌گیری کربن آلی از طریق اندازه‌گیری مواد آلی متد سرد یا والکل- بلاک (walkly-black) محاسبه گردید. دانه‌بندی رسوبات به روش دانسیمتری (هیدرومتری)، روش بایکاس انجام شد (زرین کفش، 1373). بطور کلی در طول یک سال نمونه‌برداری 144 عدد نمونه رسوب (جهت بررسی موجودات ماکروبنتوزی، مجموع مواد آلی و دانه‌بندی رسوبات بستر) برداشت گردید. تجزیه و تحلیل داده‌ها با استفاده از نرم‌افزار spss صورت گرفت. نرمال بودن داده‌ها از طریق آزمون shapiro-wilk بررسی شد. اختلاف بین درصد مواد آلی، درصد ماسه، فراوانی و زیتوده ماکروبنتوزها در ایستگاه‌ها، اعماق و فصول مختلف از طریق آزمون kruskal-wallis h بررسی گردید و اختلاف جزیی از طریق آزمون mann-whitney u سنجیده شد. همبستگی بین فراوانی و زیتوده ماکروبنتوزها با شرایط بستر (درصد ماسه و مواد آلی) در فصول مختلف سال با استفاده از ضریب همبستگی spearman بررسی شد (خاتمی، 1382).در این تحقیق در مجموع 5 رده از ماکروبنتوزها مورد تفکیک و شناسایی قرار گرفتند