مطالعه مطلوبیت زیستگاه ماهی سفید رودخانه‌‌ای (squalius namak) در رودخانه قره‌‌چای، حوضه آبریز دریاچه نمک

مطالعه حاضر با هدف بررسی شایستگی زیستگاه ماهی سفید رودخانه‌‌ای (squalius namak) در رودخانه قره‌‌چای واقع در حوضه دریاچه نمک انجام شد. برای این منظور، 12 ایستگاه در مسیر رودخانه قره‌‌چای در اردیبهشت‌‌ماه 1400 با استفاده از دستگاه الکتروشوکر به روش یک‌‌رفت مورد نمونه‌‌برداری قرار گرفت. علاوه بر ثبت فراوانی ماهیان، 13 پارامتر فیزیکوشیمیایی در هر ایستگاه‌‌ ثبت گردید. نمایه مطلوبیت زیستگاه با توجه به رابطه بین متغیرهای محیطی و فراوانی گونه مورد نظر بررسی شد. بر اساس نتایج، مطلوب‌‌ترین زیستگاه برای s. namak  در رودخانه قره‌‌چای نواحی دارای عرض 8-6 متر، عمق 35-30 سانتی‌‌متر، سرعت جریان 1.4-1.2 متر بر ثانیه، دمای آب 13-12 درجه سانتی‌‌گراد، مقادیر هدایت الکتریکی (ec) 420-360 میکروزیمنس بر سانتی‌‌متر، مقادیر ph بین 7.70 تا 7.90-7.70، اکسیژن محلول (do) 8.4 -8.0 میلی‌‌گرم بر لیتر، کل مواد جامد محلول (tds) 680-400 میلی‌‌گرم بر لیتر، قطر متوسط سنگ بستر 10.6-9.2 سانتی‌‌متر، شیب 1.4-0.5 درصد، ارتفاع از سطح دریا 1800-1600 متر، نیترات 2.2-1.0 میلی‌‌گرم بر لیتر و فسفات کل 0.3-0.2 میلی‌‌گرم بر لیتر بود. در مطالعه حاضر، مقدار کلی نمایه مطلوبیت زیستگاه (hsi) برای ماهیs. namak  در رودخانه قره‌چای 0.65 تعیین گردید. این در حالی است که ایستگاه‌های دوم (0.81=hsi) و چهارم (0.76=hsi) از مطلوبیت زیستگاهی بالایی برخوردار بودند. در مجموع، نتایج نشان داد که به ‌‌طور کلی، رودخانه قره‌‌چای از نظر ویژگی‌‌های زیستگاهی، از مطلوبیت متوسطی برای ماهی سفید رودخانه‌‌ای برخوردار است. با توجه به یافته‌‌های به‌‌دست آمده، فعالیت‌‌های انسانی که سبب تغییر در ویژگی‌‌های محیطی رودخانه قره‌‌چای به‌‌ویژه عرض، قطر متوسط سنگ بستر، ارتفاع و عمق رودخانه می‌‌شوند، می‌‌توانند پراکنش ماهی سفید رودخانه‌‌ای در این اکوسیستم آبی را تحت تاثیر قرار دهند. از این‌‌رو، از مهم‌‌ترین اقدامات مدیریتی و حفاظتی برای حفاظت از جمعیت این گونه در رودخانه قره‌‌چای می‌‌توان به جلوگیری از احداث موانع و سدها در مسیر رودخانه و استخراج شن و ماسه از بستر رودخانه اشاره کرد. علاوه‌براین، جلوگیری از ورود فاضلاب‌‌های با منشا شهری، صنعتی و کشاورزی و پساب‌‌های آبزی‌‌پروری به این رودخانه نیز تاثیر به‌‌سزایی در بهبود شرایط اکولوژیک ماهیان از جمله ماهی سفید رودخانه‌‌ای خواهد داشت.

study of habitat suitability of namak chub (squalius namak) in qarachai river from namak lake basin

the aim of this study was to investigate the habitat suitability of namak chub (squalius namak) in the qarachai river from the namak lake basin. for this purpose, 12 stations along the qarachai river were sampled in may 2021 using an electrofishing device. in addition to recording the abundance of fish, 13 physicochemical parameters were measured in each of the studied stations. habitat suitability index was evaluated according to the relationship between environmental variables and fish abundance. according to the results, the most desirable habitat for s. namak in qarachai river are areas with river width of 6-8 m, river depth of 30-35 cm, water flow velocity of 1.2-1.4 m/s, water temperature of 12-13 °c, ec values of 420-360 μs/cm, ph values of 7.70-7.90, do values of 8.0-8.4 mg/l, tds values of 400-680 mg/l, bedrock average diameter of 9.2-10.6 cm, slop 0.5-1.4%, height above sea level 1600-1800 m, nitrate 1.0-202 mg/l and total phosphate was 0.2-0.3 mg/l. in the present study, the value of the habitat suitability index (hsi) for s. namak was determined to be 0.65. meanwhile, the second station (hsi=0.81) and the fourth station (hsi=0.76) had high habitat suitability. in general, the results showed that qarachai river has a moderate suitability for namak chub in terms of habitat characteristics. according to the findings, human activities that cause changes in the environmental characteristics of the qarachai river, especially the width, average diameter of bedrock, height, and depth of the river, can affect the distribution of namak chub in this water ecosystem. hence, one of the most important management and protection measures to protect the population of this species in the qarachai river is to prevent the construction of barriers and dams along the river and exploit sand from the river bed. in addition, preventing the entry of urban-industrial-agricultural sewage as well as aquaculture effluents into this river will have a significant effect on improving the ecological conditions of fish, including namak chub.