مقاله علمی – پژوهشی:‌ ارزیابی ریسک سلامتی عناصر سنگین ناشی از مصرف ماهیان کپور معمولی (cyprinus carpio) و سوف (sander lucioperca) در حوضه آبریز ایلگنه چای به رود ارس

امروزه پایش میزان تجمع فلزات سنگین در بافت آبزیان یکی از رویکردهای مهم تحقیقاتی در جهت ارزیابی و اطمینان از سلامت اکوسیستم‌‌هاست. در مطالعه حاضر، غلظت 5 فلز سنگین (کادمیوم، سرب، روی، کروم و مس) در عضله دو گونه از ماهیان sander lucioperca و cyprinus carpio در رودخانه ایلگنه‌چای مورد بررسی قرار گرفت. در این تحقیق در مجموع، 52 نمونه (25 سوف و 27 ماهی کپور معمولی) طی سال‌های 1401-1399 به طور تصادفی از محل اتصال حوضه آبریز ایلگنه‌چای به ارس جمع‌آوری شد. در آزمایشگاه، بافت‌های هر نمونه جداسازی و هضم گردید. سپس با استفاده از دستگاه جذب اتمی مورد تجزیه‌وتحلیل قرار گرفتند. مقایسه میانگین غلظت عناصر نشان داد که بیشترین تجمع زیستی در هر دو گونه ماهی متعلق به مس و کمترین آن کادمیوم است. این مقادیر در مقایسه با حداکثر مجاز اعلام شده از سازمان بهداشت جهانی کمتر است. ارزیابی ریسک غذایی نشان داد که مقدار میزان جذب روزانه (edi) در مقایسه با میزان جذب قابل تحمل (tdi) کمتر بوده و بیشترین احتمال خطرپذیری غیر سرطان‌زایی (thq) در بین عناصر بررسی شده متعلق به کادمیوم است و احتمال خطرپذیری غیر سرطان‌زایی کل (hi) بیشتر از یک نیست. علاوه‌‌براین، بالاترین شاخص ریسک سرطان‌زایی (cr) مربوط به فلز کادمیوم (5-10×8) بوده که کمتر از شاخص استاندارد جهانی قابل قبول (4-10×1) است. در نهایت، مقایسه میزان تجمع عناصر در عضلات ماهیان مورد بررسی و مقایسه شاخص‌های سلامتی با شاخص‌های جهانی نشان می‌دهد که مصرف این ماهیان در این رودخانه خطر خاصی برای انسان ندارد.

health risk assessment of heavy metals due to consumption of common carp (cyprinus carpio) and pikeperch (sander lucioperca) in ilgineh drainage basin to aras river

nowadays, monitoring of heavy metals accumulation in aquatic tissue is one of the important research approaches to assessment of ecosystem health. this study investigated bioaccumulation of five heavy metals (cadmium, lead, zinc, chromium, and copper) in muscles of two fish species, cyprinus carpio and sander lucioperca in the ilganeh chai river. during 2020-2022, totally 52 samples (25 zander and 27 carp) were randomly taken where the ilgineh river drains into the ilgineh river basin. the tissues of each fish were separated and digested in the lab and then analyzed using an atomic absorption spectrophotometer. comparison of the mean concentrations of the heavy metals showed that the highest bioaccumulation levels in both fish species belonged to copper and the lowest to cadmium. these highest levels were lower than the maximum permissible levels set by the world health organization. the food-safety risk assessment of the heavy metals indicated that the estimated daily intake (edi) value was lower than the tolerable daily intake (tdi) and risk assessment on non-carcinogenicity showed the highest levels of thq were found for cadmium and the value of total non-carcinogenic (hi) for none of the elements was not higher than one . in addition, the highest value of cancer risk (cr) index belonged to cadmium (8×10-5), which was lower than the international standard permissible limit (1×10-4). overall, the comparison of the bioaccumulation levels of the heavy metals in muscles of fish species examined with health index and international indicated that consumption of fishes are safe for human in this river.