مقاله علمی – پژوهشی:‌ بررسی فراوانی و شاخص‌‌های تنوع زیستی ماهیان در رودخانه دینور، استان کرمانشاه

پژوهش حاضر با هدف تعیین شاخص‌‌های تنوع زیستی ماهیان در رودخانه دینور، استان کرمانشاه، به‌اجرا درآمد. بدین منظور، در تیرماه 1397، تعداد 6 ایستگاه جهت نمونه‌‌برداری از ماهیان در طول رودخانه دینور انتخاب شدند که ایستگاه 6 در بالادست رودخانه و ایستگاه 1 در پایین‌‌ترین دست رودخانه قرار داشت. عملیات نمونه‌‌برداری با استفاده از دستگاه الکتروشوکر انجام شد. در مجموع، 2543 نمونه ماهی از رودخانه دینور صید شدند که متعلق به 20 گونه بودند. در این مطالعه، بیشتر گونه‌‌های صید شده به خانواده کپورماهیان (cyprinidae) تعلق داشتند و گونه‌‌های alburnus sellal و capoeta trutta به‌‌ترتیب دارای بیشترین و کمترین فراوانی در بین گونه‌‌های مورد بررسی بودند. در این مطالعه، شاخص‌‌های تنوع زیستی شامل شانون وینر، مارگالف، سیمپسون، غنای گونه‌‌ای، غالبیت و یکنواختی (همگنی) تعیین شدند. نتایج به‌‌دست آمده نشان داد که شاخص‌‌های شانون وینر و مارگالف از ایستگاه‌‌های بالادست (6 و 5) تا ایستگاه 4 با افزایش همراه بودند، اما پس از ایستگاه چهارم با کاهش مواجه شدند. در مورد شاخص سیمپسون، ایستگاه چهارم بیشترین مقدار این شاخص را نشان داد اما پس از آن در ایستگاه سوم به‌شدت اُفت پیدا کرد. از نظر غناء گونه‌‌ای، ایستگاه 6 کمترین مقدار غناء گونه‌‌ای را به‌خود اختصاص داد درحالی‌که بیشترین مقدار غناء گونه‌‌ای در ایستگاه 4 مشاهده شد. اگرچه ایستگاه 4 دارای بیشترین میزان همگنی در بین ایستگاه‌‌های مورد مطالعه بود، اما پس از این ایستگاه در بخش‌‌های پایین‌‌دست به‌‌خصوص ایستگاه 3 کاهش همگنی مشاهده شد. در این مطالعه شاخص غالبیت رابطه معکوسی با شاخص همگنی نشان داد به‌‌طوری‌که میزان غالبیت در ایستگاه 4 کمترین و در ایستگاه 3 به بیشترین مقدار خود رسید. تغییرات مشاهده شده در شاخص‌‌های تنوع زیستی در طول رودخانه دینور می‌‌تواند ناشی از تغییرات کاربری اراضی در حریم رودخانه، برداشت غیراصولی شن و ماسه و نیز رهاسازی انواع آلاینده‌‌های ناشی از فعالیت‌‌های کشاورزی، صنعتی و فاضلاب‌‌های خانگی به رودخانه دینور باشد.

A study on the abundance and biodiversity indicators of fish in Dinor River, Kermanshah Province

The aim of this study was to determine the biodiversity indicators of fish in Dinor River, Kermanshah province. For this purpose, in July 2018, six stations were selected for fish sampling along the Dinor River, with Station 6 upstream and Station 1 downstream. Fish sampling was performed using an electroshocking device. In total, 2543 fish specimens were caught from the Dinor River, belonging to 20 species. In this study, most of the species caught belonged to the family Cyprinidae. Alburnus sellal and Capoeta trutta had the highest and lowest abundance among the studied species, respectively. In the present study, biodiversity indices including ShannonWiener, Margalf, and Simpson, species richness, dominance and homogeneity were determined. The results showed that the ShannonWiener and Margalf indices increased from the upstream stations (6 and 5) to station 4, but decreased after the fourth station. In relation to the Simpson index, the fourth station showed the highest value of this index, but then fell sharply in the third station. In terms of species richness, stations 6 and 4 had the lowest and highest species richness, respectively. Although Station 4 had the highest level of homogeneity among the studied stations, but after this station, a decrease in homogeneity was observed in the downstream sections, especially Station 3. In this study, the dominance index showed an inverse relationship with homogeneity, so that the dominance value was lowest in station 4 and reached its highest in station 3. Changes in biodiversity indices along the Dinor River can be due to landuse changes in the riparian zone, improper extraction of sand, as well as the entry of pollutants from agricultural, industrial and domestic wastewater into the Dinor River.