تغییرات میزان مواد آلی خاک در نتیجه آبیاری با فاضلاب های خانگی و خودپالایی آن

به کارگیری آب های با کیفیت نه چندان مطلوب (اصطلاحا آب های نامتعارف ) در آبیاری اراضی کشاورزی، از دیرباز در بسیاری از مناطق دنیا عملی رایج و متداول بوده است . در ایران به دلیل حاکم بودن اقلیم خشک و نیمه خشک و فشارهای شدید وارد شده بر منابع آب تجدیدپذیر در نتیجه وقوع خشکسالی های چند ساله اخیر ، رشد روزافزون جمعیت ، توسعه شهرنشینی ، صنعتی شدن ، و ... استفاده بهینه از تمامی منابع آبی در دسترس از جمله پساب های شهری و خانگی به عنوان یکی از انواع آب های نامتعارف شدیدا مورد توجه قرار گرفته است . هدف و دورنمای این بخش از تحقیق ، بررسی تغییرات مواد آلی خاک در نتیجه ی اجرای عملیات آبیاری با فاضلاب های خانگی و نیز خودپالایی و تجزیه این مواد در خارج از فصل کشت و تا ابتدای سال زراعی بعد می باشد . به همین منظور و در قالب تحقیقات لایسیمتری ، به مدت دو سال از فاضلاب های خانگی خام و تصفیه شده شهرک اکباتان جهت آبیاری سبزیجات خوراکی از قبیل گوجه فرنگی ، جعفری و هویج استفاده شد . این تحقیق با منظور نمودن آب چاه به عنوان تیمار شاهد و بهره گیری از آزمایش آماری فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی به اجرا درآمد . باپایان یافتن فصل کشت و قطع آبیاری ، در فواصل زمانی مناسب از خاک نمونه برداری شد و مقدار مواد آلی تعیین گردید.نتایج به دست آمده نشان داد که بیشترین مقدار افزایش مواد آلی به خاک ، در اثر کاربرد فاضلاب خام ، اتفاق می افتد. هم چنین در تمامی موارد ، مقدار ماده آلی در خاک تحت کشت محصول هویج از همه بیشتر و در گوجه فرنگی از همه کمتر بوده است . خودپالایی موجب تقلیل قابل توجه مقدار مواد آلی خاک شد . شدت خودپالایی یا نرخ کاهش روزانه مواد آلی با مقدار ماده ورودی به خاک رابطه مستقیم داشته ، به طوری که فاضلاب خام با بیشترین مقدار افزایش ماده آلی ، بالاترین نرخ کاهش روزانه (9/14 میلی گرم بر 100 گرم خاک در روز ) را به خود اختصاص می دهد. در پایان سال دوم، میزان مواد آلی باقی مانده در خاک ، در نتیجه آبیاری با فاضلاب های خانگی خام و تصفیه شده ، به طور متوسط برابر 8/48 و 4/17 درصد مقدار اولیه موجود پیش از اجرای تحقیق بود ؛ در حالی که در آب چاه کاهش چشمگیر 5/31 درصدی مواد آلی از مقدار اولیه اتفاق افتاد . تجزیه و تحلیل آماری داده ها ، وجود تفاوت معنی دار در سطح 1% از نظر تاثیر نوع آب آبیاری ، نوع محصول کشت شده ، سال اجرای آزمایش ها و اثر زمان نمونه برداری بر مقدار مواد آلی خاک و خودپالایی آن را به وضوح نشان داد .