ارزیابی پارامترهای کیفی آب به‌روش تحلیل آماری چند متغیره (مطالعه موردی: رودخانه اترک)

یکی از مسایل مورد توجه در تحلیلهای آماری متغیرهای کیفی منابع آب، بررسی ساختار همبستگی و ارتباط میان متغیرهاست. روش تحلیل همبستگی کانونیک، ارتباط میان دو مجموعه از پارامترها را با یافتن تعداد محدودی ترکیب خطی از متغیرهای مجموعه اول که دارای بیشترین همبستگی با ترکیب خطی از متغیرهای مجموعه دوم هستند، بیان می‌کند. با توجه به تامین میزان قابل توجهی از آب مورد نیاز استان‌های خراسان رضوی، خراسان شمالی و گرگان، در این پژوهش ارتباط میان دو مجموعه از پارامترهای فیزیکی و شیمیایی آب به‌منظور ارایه الگوی مدیریتی مناسب، مورد بررسی قرار گرفت. پارامترهای مورد مطالعه، شامل پنج پارامتر فیزیکی و شش پارامتر شیمیایی بود که از 38 ایستگاه در حوضه ‏آبریز رود اترک برداشت شدند. نتایج نشان داد که ارتباط موثری میان پارامترهای فیزیکی و شیمیایی (همبستگی کانونیک نسبتاً بالا) برقرار بوده و از پنج دسته کانونی حاصل شده، تنها دو دسته اول دارای اعتبار آماری بر مبنای مقدار p-valueهستند. در حالت کلی نتایج این تحقیق که توسط روش آنالیز خوشه‌ای نیز تایید می‌شود، بیانگر تاثیرپذیری ترکیبات خطی به‌دست آمده برای پارامترهای فیزیکی هدایت الکتریکی و کل جامدات محلول است. با توجه به اینکه پارامترهای شیمیایی بیشتر ناشی از فعالیتهای انسان‌ساخت و پارامترهای فیزیکی ناشی از هر دو منشا طبیعی و انسان ساخت می‌باشند، می‏توان نتیجه گرفت که منشا هر دو دسته پارامترها، فعالیتهای انسانی است. بنابراین در برنامه‏های آتی مدیریت کیفی منابع آب، می‏توان روی منابع انسان‌ساخت تمرکز بیشتری داشت و با کنترل آن‌ها، پارامترهای فیزیکی مرتبط را نیز کنترل نمود.