شهرنشینی، آلودگی آب و رشد اقتصادی در استان‌های ایران با رهیافت پانل فضایی

یکی از مهمترین تهدیدهای جدی پیش روی بسیاری از کشورها آلودگی‌های آب ناشی از مصرف کود و سموم شیمیایی کشاورزی است. در مقایسه با اندک پژوهش‌های پیشین، توجه به این مسئله به تفکیک استان‌های کشور و لحاظ کردن بعد مکانی و ناهمسانی فضایی بین استان‌ها دو نوآوری این پژوهش بود. این پژوهش در چارچوب منحنی ‌محیط‌زیستی کوزنتس به بررسی اثرات فضایی شهرنشینی، آلودگی آب و رشد اقتصادی طی سال‌های 1390 تا 1398 در30 استان ایران پرداخت. برای این منظور، ابتدا آزمون ایستایی متغیرها انجام شد و سپس قبل از برآورد مدل، برای اطمینان از وجود رابطه هم‌بستگی فضایی بین متغیرها از آزمون‌های تشخیصی استفاده شد و در نهایت از رهیافت اقتصادسنجی پانل فضایی برای برآورد مدل کمک گرفته شد. با انجام آزمون ایستایی لوین و همکاران مشخص شد که تمامی متغیرها در سطح مانا هستند و سپس آزمون‌های تشخیصی موران، جری، گتیس و lm lag (robust) وجود وابستگی فضایی و مدل دوربین فضایی را تایید می‌کنند. نتایج تخمین مدل دوربین فضایی نشان داد که جمعیت شهرنشینی با ضریب 54.07 و مجذور جمعیت شهرنشینی با ضریب 0.004 و اثرات سرریز این متغیرها به‌ترتیب با ضرایب 0.054 و 0.000004 در استان‌های ایران بر شاخص آلودگی آب تاثیر مثبت و منفی دارد که دلیل بر تایید فرضیه منحنی ‌محیط‌‌زیستی کوزنتس در زمینه آلودگی آب در استان‌های ایران است. با گسترش شهرنشینی و رشد اقتصادی، شاخص آلودگی آب در استان موردنظر و استان‌های مجاور در حال افزایش بوده، اما وقتی از مقدار مشخصی فراتر رود، از شاخص آلودگی آب در اثر مصرف سموم و کودهای شیمیایی در استان و استان‌های مجاور کاسته خواهد شد. در این راستا، پیشنهاد می‌شود سیاست‌گذاران بخش کشاورزی با جایگزینی کودهای ارگانیک به جای کودهای شیمیایی زمینه کاهش آلودگی آب در استان‌های ایران را فراهم کنند.

Urbanization, Water Pollution and Economic Growth in Provinces of Iran with Spatial Panel Approach

One of the most serious threats to many countries is water pollution caused by the use of fertilizers and chemical pesticides in agriculture. Limited research has been done in this field in Iran. Spatial dimension and disparity between provinces have not been considered. This research has been conducted in the unique Framework of Environment Kuznets Curve (EKC), to investigate the relationship between urbanization, water pollution and economic growth during the years 20112019 in 30 provinces of Iran. First, the stationary test of the variables was performed and then before estimating the model, diagnostic tests were used to ensure the existence of a spatial correlation relationship between the variables using the spatial panel approach. Levin, Lin, and Chou stationary tests showed that all variables were at the mana level. Moran, Jerry, and LM Lag (Robust) diagnostic tests then confirmed the existence of spatial dependence and the Spatial Durbin model. The results of estimating the Spatial Durbin model show the urban population with a coefficient of 54.07 and the square of the urban population with a coefficient of 0.004 and the overflow effects of these variables with coefficients of 0.054 and 0.000004, respectively, in the provinces of Iran. Water pollution index has a positive and negative effect, which indicates the confirmation of the Environmental Kuznets Curve hypothesis (KEC) in the field of water pollution in the provinces of Iran. With the expansion of urbanization and economic growth, the water pollution index has increased, but when there is a certain amount exceeds, the water pollution index due to the use of pesticides and chemical fertilizers in a province and adjacent provinces. It is suggested that agricultural policy makers make the use of organic fertilizers instead of chemical fertilizers mandatory to control water pollution in all provinces of Iran.