جامعه مدنی در آفریقا؛ بررسی دیدگاه‌ها، کارکردها و موانع

جامعه مدنی یا دموکراسی خواهی پس از انقلاب‌های استقلال‌طلبانه مهمترین جنبش اجتماعی جامعه آفریقایی پس از دوران استعمار، و به ویژه در چند دهه اخیر را به وجود آورده است. اگرچه تفسیرهای متفاوتی از جامعه مدنی آفریقایی وجود دارد، اما، دو تعبیر از جامعه مدنی بیشتر از سایر تعابیر در گفتمان‌های سیاسی آفریقا پذیرفته شده است: جامعه مدنی سنتی و جامعه مدنی مدرن. در حالی‌که جامعه مدنی سنتی به‌منزله قدرت مخالف دولت شناخته می‌شود، منظور از جامعه مدنی مدرن تاًسیس انواع نهادها و سازمان‌های مدنی با کارکردهای حقوقی، حمایتی، اقتصادی و اجتماعی است که سه وظیفه مهم به عهده دارد: الف) از حقوق شهروندان در برابر دولت دفاع می‌کند، ب) بر عملکرد دولت نظارت دارد و ج) قدرت دولت را در حوزه اجتماعی محدود می‌کند. با وجود اینکه جامعه مدنی مدرن در آفریقا از نارسایی‌ها و مسایل بسیاری رنج می‌برد، اما آن به‌منزله یکی از مهمترین الزامات تحقق دموکراسی آفریقا شناخته می‌شود. این مقاله، در درجه اول، در مورد ادراک‌های آفریقایی از جامعه مدنی بحث می‌کند. سپس، تلاش می‌کند تا ویژگی‌های جامعه مدنی آفریقایی را تشخیص دهد و این جامعه را با سایر جوامع مدنی توسعه‌یافته از نظر برخی ملاک‌ها مورد مقایسه قرار دهد. در نهایت، در این مقاله دورنمایی از جامعه مدنی آفریقای ترسیم می‌گردد.