رخداد، ویژگی‌های فیزیکوشیمیایی و علایم بالینی سنگ‌های بزاقی (سیالولیت‌ها)

زمینه و هدف: دانش ترکیب زیست شیمیایی سنگ های بزاقی(سیالولیت ها) در سبب شناسی و سازوکار تشکیل آنها ضروری است. تاکنون پژوهش های اندکی روی عناصر موجود در سیالولیت ها و علایم بالینی آنها انجام شده است که می تواند به دلیل ناشناخته بودن و عدم قطعیت در چگونگی تشکیل آنها باشد. بنابراین، هدف از این مطالعه، تعیین و رخداد، ویژگی های فیزیکوشیمیایی و علایم بالینی سنگ های بزاقی(سیالولیت‌ها) بود.روش بررسی: این یک مطالعه نیمه‌تجربی می‌باشد که در مراکز درمانی شیراز در سال 1402 انجام شد. ویژگی های فیزیکی(رنگ، اندازه، وزن و سختی) و ترکیب عنصری سنگ های بزاقی(با استفاده از میکروسکوپ الکترونی روبشی جفت شده با طیف سنج پاشنده انرژی تابش ایکس) پس از جمع آوری(به مدت 9 ماه) به صورت غیر تصادفی از نمونه های در دسترس آنالیز شد. جمعیت هدف شامل دو گروه مردان و زنان مبتلا به سنگ های بزاقی با محدوده سنی متفاوت بود. داده های جمع آوری شده با استفاده از آزمون های آماری شاپیرو ویلک، من ویتنی و اسپیرمن تجزیه و تحلیل شدند. یافته‌ ها: سیالولیت ها رنگ های غالب سفید تا کرم مایل به قهوه ای روشن، گستره اندازه 1 تا 40 میلی متر، میانگین وزنی 0.6538 گرم و محدوده سختی 2 تا 4 داشتند. عناصر اصلی سیالولیت ها به ترتیب؛ اکسیژن، کربن، کلسیم، فسفر، سدیم و کلر(98 درصد) بود. هیچ یک از عناصر اختلاف معنی داری را بین دو گروه جنسیتی و سنی نشان ندادند(0.500.3) نشان داد که کلسیم و فسفر فازهای زیست کانیایی مشابهی هم چون کلسیم فسفات های کربناتی شده را تشکیل می دهند. نتیجه گیری: نتایج این مطالعه بینش خوبی از ترکیب عنصری، ویژگی های فیزیکوشیمیایی و علایم بالینی سنگ های بزاقی داد. درصد وزنی بالای عناصر اکسیژن، کربن، کلسیم و فسفر بیان‌گر ترکیبات کربناتی فسفردار بود. کلسیم و فسفر دو فاکتور توضیحی مهم برای وزن و اندازه سنگ های بزاقی بودند. هم‌چنین، سن و جنسیت عوامل اصلی کنترل کننده عناصر در سنگ های بزاقی نبودند.  

occurrence, physicochemical properties and clinical symptoms of salivary stones(sialoliths)

background & aim: the knowledge of the biochemical composition of salivary stones (sialoliths) is necessary for their aetiology and formation mechanism. a small number of studies have investigated sialoliths’ elemental composition and clinical symptoms, probably due to the unknowingness and uncertainties of their formation. the purpose of this study was to determine the occurrence, physicochemical characteristics and clinical symptoms of salivary stones (sialoliths).methods: this is a semi-experimental study that was conducted in shiraz medical centers in 2023. sialoliths’ physical properties (colour, size, weight and hardness) and elemental composition (using an sem-eds) after non-randomly collecting from available samples in shiraz health centres in 2022 for 9 months were determined. the target population included male and female patients of different age ranges. statistical tests of shapiro-wilk and mann-whitney were applied to identify the data normality and find significant differences between the distribution of elements and individual factors, respectively. results: salivary stones comprised white to light brown colours and a 1 to 40 mm size range, with a mean weight of 0.65 g and hardness of 2 to 4. salivary stones dominantly constitute oxygen (o), carbon (c), calcium (ca), phosphorus (p), sodium (na) and chlorine (cl), respectively (98%). no significant difference was found between the distribution of elements and the individual factors (gender and age). a strong positive correlation between ca and p (r = 0.86) and a good positive correlation between ca and p with sialoliths’ physical parameters (35 < r < 0.60) reflected that ca and p comprise biomineral phases similar to carbonated calcium phosphates. conclusion: the results of the present study provided a good insight into sialoliths’ elemental composition, physicochemical properties and clinical symptoms. the high weight percentage of o, c, ca and p suggested phosphorated carbonate compounds. ca and p were two important explanatory factors for the weight and size of salivary stones. also, age and gender were not considered the main factors controlling elements in sialoliths.