بررسی فعالیت کشندگی اسانس اندام‌‌های هوایی گیاه مشگک(ducrosia anethifolia dc. boiss) بر پروتواسکولکس‌های کیست هیداتید در شرایط برون‌‌تنی

زمینه و هدف: مشگک که از خانواده چتریان است، گیاهی دوساله، پایا، به رنگ سبز مات یا متمایل به آبی، دارای ارتفاع حدود3010 سانتی‏متر بوده که در قسمت پایین منشعب و بدون کرک می‏باشد. از این گیاه، در طب سنتی ایران، جهت تسکین درد و رفع التهاب استفاده شده و اثرات ضد میکروبی آن علیه باکتری‏های گرم مثبت، مخمرها و برخی درماتوفیت‏ها گزارش شده است. هدف از این پژوهش تعیین و بررسی فعالیت کشندگی اسانس اندام‏‏های هوایی گیاه مشگک بر پروتواسکولکس‏های کیست هیداتید در شرایط برون‏‏تنی بود. روش بررسی: این یک مطالعه تجربی می‌باشد که در سال 1400 بر روی پروتواسکولکس‏های جدا شده از کیست‌های آلودۀ گوسفندی که از کشتارگاه یاسوج جمع‌آوری شدند، انجام شد، سپس گیاه مشگک تهیه و فرآوری اسانس در آزمایشگاه مرکز تحقیقات گیاهان دارویی دانشگاه علوم پزشکی یاسوج با استفاده از دستگاه تقطیر با آب، طرح کلونجر صورت گرفت. هم‌چنین ترکیبات عمده گیاه به وسیله کروماتوگرافی گازی‌ طیف‌سنجی جرمی تعیین گردید؛ سپس درصد پروتواسکولکس‌کشی غلظت‌های 10، 5، 2.5، 1.25 و 0.625 میکرولیتر بر میلی‌لیتر اسانس گیاه مشگک در شرایط برون تنی در زمان‌های 5، 10، 15 و 30 دقیقه با استفاده از شمارش پروتواسکولکس‏های مرده با رنگ‌آمیزی حیاتی ائوزین 0.1 درصد تعیین شد. داده‏های جمع‌آوری شده با استفاده از آزمون آنالیز واریانس تجزیه و تحلیل شدند. یافته‏ها: نتایج مربوط به کروماتوگرافی گازی‌ طیف سنجی جرمی انجام شده بر روی اسانس گیاه مشگک نشان داد که از بین ترکیبات عمده موجود در اسانس‌ گیاه فوق‌الذکر، بیشترین ترکیب، decanal، dodecanal، α-pinene و (2e)–dodecenal بود. اثر اسکولیسیدالی بهینه(کشندگی صد درصد در کمترین مدت زمان مواجهه با کمترین غلظت) در مدت زمان 5 دقیقه مواجهه پروتواسکولکس‌ها با غلظت 1.25 میکرولیتر بر میلی‏لیتر اسانس گیاه مشگک بوده است(0.05>p). نتیجه‏گیری: اسانس گیاه مشگک دارای اثر اسکولیسیدالی قوی بوده و در صورت تایید نتایج این مطالعه در پژوهش‌های آتی درون‏تنی و اطمینان از عدم سمّیت آن می‏توان از آن به عنوان یک ماده پروتواسکولکس‏کش استفاده کرد. 

in vitro scolicidal activity of aerial parts essential oils of ducrosia anethifolia dc. boiss. against hydatid cyst protoscolices

background & aim: ducrosia anethifolia dc. boiss, which belongs to the apiaceae family, is a biennial plant, stable, dull green or bluish in color, with a height of about 10-30 cm, which is branched and withot fluff in the lower part. this plant has been used in iranian traditional medicine to relieve pain and relieve inflammation, and its antimicrobial effects against gram-positive bacteria, yeasts, and some dermatophytes have been reported. in the present study the in-vitro scolicidal activity of essential oils of ducrosia anethifolia dc. boiss on hydatid cyst protoscoleces was investigated.methods: in the present experimental study was conducted in 2021 on infected sheep cysts collected from yasuj slaughterhouse. ducrosia anethifolia dc. boiss essential oil were obtained and processed in the medicinal plants research center of yasuj university of medical sciences laboratory. moreover, the major compounds of plants’ essential oils was determined by gas chromatography-mass spectrometry. at that point, the in-vitro protoscolicidal percentage of essential oil of ducrosia anethifolia dc. boiss concentrations 10, 5, 2.5, 1.25, and 0.625 mg/ml in durations of 5, 10, 15, and 30 minutes was determined. the collected data analyzed using spss software version 21 through descriptive and analysis of variance with repeated measurement as inferential statistics with a 95% confidence level.results: the results of gas chromatography-mass spectrometry performed on ducrosia anethifolia dc. boiss essential oil indicated that among the major compounds in the above-mentioned plant essential oil, the most compounds were decanal, dodecanal, α-pinene and (2e)-dodecenal.. the results demonstrated that the highest effective concentration for ducrosia anethifolia dc. boiss essential oil was 1.25 mg/ml, which caused 100% death of protoscoleces in 5 minutes (p< 0.05).conclusion: ducrosia anethifolia dc. boiss essential oil has a strong scolicidal effect and if the results of this study are confirmed in future in-vivo studies and its non-toxicity is ensured, it can be used as a protoscolexicidal substance.