مقایسه اثربخشی اصلاح سوگیری شناختی در حالت‌های واقعی و دارونما بر سوگیری توجه و سوگیری گرایشی در سوء‌‌مصرف‌کنندگان مواد افیونی

زمینه و هدف: ناتوانی در کنترل مصرف مواد مخدر یکی از جنبه های اصلی وابستگی به مواد است. بخشی از این ناتوانی، ناشی از وجود سوگیری های شناختی است که در نتیجه تماس مداوم افراد با مواد ایجاد می شوند. مطالعه حاضر با هدف تعیین و مقایسه اثربخشی اصلاح سوگیری شناختی در حالت های واقعی و دارونما بر سوگیری توجه و سوگیری گرایشی در سوء مصرف کنندگان مواد افیونی انجام گرفت.روش بررسی: این یک پژوهش شبه آزمایشی و طرح آن از نوع پیش آزمون پس آزمون با گروه کنترل بود. از بین سوء مصرف کنندگان مواد افیونی شهر کرمان در سال 1397، 75 نفر به روش هدفمند انتخاب و به صورت تصادفی و به نسبت مساوی در 3 گروه آزمایش(واقعی)، دارونما و کنترل تقسیم شدند. به منظور اصلاح سوگیری شناختی در دو گروه آزمایش و دارونما، از تکالیف کامپیوتری استفاده شد. این تکالیف شامل تکلیف دات پراب(به منظور اصلاح سوگیری توجه) و تکلیف گرایش اجتناب(به منظور اصلاح سوگیری گرایشی) بودند که در هر جلسه درمانی، هر دو تکلیف به صورت ترکیبی مورد استفاده قرار گرفتند. در گروه واقعی به مدت 8 جلسه، نسخه واقعی تکالیف کامپیوتری اصلاح سوگیری شناختی ارایه گردید و گروه دارونما نیز به مدت 8 جلسه نسخه دارونمای این تکالیف را دریافت نمودند، اما گروه کنترل هیچ مداخله ای دریافت نکردند. داده ها با استفاده از آزمون تحلیل کوواریانس چند متغیری تجزیه و تحلیل شدند.یافته ها: نتایج نشان داد پس از انجام مداخلات، سوگیری توجه در گروه واقعی (38.57=sd؛ 28.28=m) نسبت به گروه دارونما (34.36=sd؛ 0.16=m) و کنترل(73.33=sd؛ 3.16-=m) کاهش معنی داری یافت و درمان اصلاح سوگیری توجه منجر به کاهش سوگیری توجه شد(0.05≥p)، اما حالت دارونمای این مداخله، تاثیری در کاهش سوگیری توجه نداشت. در سوگیری گرایشی نیز بین گروه واقعی و دارونما نسبت به گروه کنترل تفاوت معنی داری مشاهده شد(0.05≥p). نتیجه گیری: نتایج مطالعه حاضر حاکی از اثربخشی مداخله اصلاح سوگیری شناختی در اصلاح سوگیری توجه و سوگیری گرایشی سوء مصرف کنندگان مواد افیونی است و می توان از آن به عنوان مداخله ای مکمل و کم هزینه در امر درمان اعتیاد استفاده کرد.

Comparison of the Effectiveness of Cognitive Bias Correction in Real and Placebo Modes

Background & aim: Inability to control drug use is one of the main aspects of drug dependence. Part of this disability is due to the cognitive biases that result from people’s constant exposure to substances. The aim of this study was to determine and compare the effectiveness of cognitive bias correction in real and placebo modes.Methods: The present research was a quasi-experimental study with pretest and posttest design and control group. of Kerman’s opiate users in 2018, 75 individuals were selected by purposive sampling and were randomly divided into three equal groups(experimental, placebo, and control). Computer tasks were used to correct cognitive bias in both experimental and placebo groups. These tasks included: dot probe task (to correct attentional bias) and avoidance task(to correct tendency bias) that were used in each treatment session in combination. In the real group for 8 sessions, the real version of the cognitive bias correction task was presented and the placebo group received the placebo version for 8 sessions, but the control group received no intervention. Data were analyzed using multivariate analysis of covariance.Results: The results revealed that after intervention, attention bias in the real group(M=28.28 SD=38.57) compared to the placebo group(M=0.16 SD=34.36) and the control group decreased significantly. A significant decrease was also observed in (SD=33.73 M=16.03) and attentional bias correction treatment decreased attentional bias (p≥0.05), but placebo of this intervention had no effect on attentional bias. There was also a meaningful difference in tendency bias between the real and placebo groups (p≥0.05).Conclusion: The results of the present study indicated the effectiveness of cognitive bias correction intervention on attentional bias and tendency bias in opiate abusers and may be used as a complementary and low cost intervention in addiction treatment.