مقایسه اثربخشی درمان شناختی رفتاری و هیپنوتیزم درمانی بر خودکارآمدی درد و شدت درد در دختران با دیسمنوره اولیه

زمینه و هدف: شروع قاعدگی یک مسئله مهم دوران نوجوانی و درد قاعدگی یک مشکل رایج در نوجوانان است. با توجه به ارتباط خودکارآمدی درد با شدت درد، پژوهش حاضر با هدف بررسی اثربخشی و مقایسه درمان شناختی رفتاری و هیپنوتیزم درمانی بر شدت درد و خودکارامدی درد در دختران با دیسمنوره اولیه صورت پذیرفت. روش بررسی: طرح پژوهش از نوع نیمه آزمایشی، با پیش آزمون و پس آزمون و گروه کنترل است. جامعه آماری این پژوهش شامل دختران مبتلا به دیسمنوره اولیه شهر اردبیل در فروردین سال1394 بود که از بین آنها، 1600 دانش آموز با روش نمونه گیری خوشه ای چندمرحله ای مورد غربالگری قرار گرفتند. پس از بررسی ملاک های ورود، 75 نفر از این دانش آموزان به روش تصادفی به سه گروه (دو گروه آزمایشی و یک گروه گواه) گمارده شدند. جهت جمع آوری داده ها در مرحله پیش آزمون و پس آزمون از درجه بندی دیداری درد، پرسشنامه خودکارآمدی درد و پرسشنامه محقق ساخته استفاده شد. برای گروه های آموزشی، آموزش کنترل درد مبتنی بر رویکرد شناختی رفتاری و آموزش خودهیپنوتیزمی در 10 جلسه 45 دقیقه ای برگزار شد. در حالی که گروه کنترل در لیست انتظار قرار داشتند. داده های جمع آوری شده با آمار توصیفی (میانگین و انحراف معیار) و آزمون های تحلیل کوواریانس چندمتغیره، کروسکال والیس و یومان ویتنی مورد تحلیل قرار گرفت. یافته ها: میزان اثربخشی درمان ها بر خودکارآمدی درد با توجه به مجذور اتا در تحلیل کوواریانس تک متغیره حدود 49 درصد بود. بین گروه های هیپنوتیزم درمانی و شناختی رفتاری در مقایسه میانگین های تعدیل شده با اصلاح بونفرونی تفاوت معنی دار وجود نداشت، ولی بین میانگین های تعدیل شده خودکارآمدی درد در گروه هیپنوتیزم درمانی و گروه کنترل و هم چنین گروه آموزش شناختی_ رفتاری و گروه کنترل تفاوت معنی دار بود(p<0/01). نتایج آزمون کروسکال والیس نشان داد تفاوت معنی داری بین سه گروه در شدت درد وجود دارد. آزمون یومان ویتنی برای مقایسه بین گروه ها نشان داد شدت درد در گروه شناختی رفتاری و هیپنوتیزم درمانی در مقایسه با گروه کنترل به صورت معنی دار کاهش یافته است(p<0/01) و هیپنوتیزم درمانی موثرتر از آموزش شناختی رفتاری است. نتیجه گیری: درمان شناختی رفتاری و هیپنوتیزم درمانی در افزایش خودکارآمدی درد و کاهش شدت درد دختران با دیسمنوره اولیه اثربخش است.