کارکرد زبان‌شناسی سازگانی در کتب درسی دانشگاهی (بررسی کتاب بیوشیمی عمومی)

در مقاله حاضر به بررسی شیوه بیان و ویژگی‌های متنی یکی از کتاب‌های علمی دانشگاهی از منظر زبان‌شناسی سازگانی پرداخته شده است.جامعه‌ آماری پژوهش مربوط به کتاب بیوشیمی عمومی (اثر ملک‌نیا و شهباززاده) است و تحقیق به روش تحلیلی انجام شده است. نتایج پژوهش حاکی از آن است که در متن کتاب مورد بررسی، ‌ویژگی‌های متنی به گونه‌ای است که در جایگاه آغازگر، سازه‌های متفاوتی برای بیان معانی مختلف به کار رفته‌ است. سازه‌هایی با نقش‌های دستوری متفاوت در این جایگاه ظاهر شده و بر معنای بند تاثیر نهاده است. برخی از این آغازگرها که بسامد بالایی (77/52%) دارد، آغازگر متنی است؛ یعنی کارکرد متنی دارد و با این ویژگی سبب گسترش متن و انسجام بیشتر آن شده‌ است. برخی دیگر از آغازگرها (55/17%) نشان‌دار است و برای تاکید، تشدید و یا تقابل معنا پیشایند شده است. از این رو، سازوکارهای ساختاری و نشانه‌های صوری به‌کار رفته، ابزاری است برای جابه‌جایی معنا که نقش و هدف نویسندگان کتاب را آشکارتر می‌نماید. پیام اصلی فرانقش متنی که شیوه بیان است، مدنظر داشتن و کاربرد این نشانه‌های صوری خاص است که در درک تاثیر بسیاری دارد. در این بررسی، یافته‌ها بر اهمیت ساخت آغازگری ـ پایان‌بخشی و شیوه اثرگذاری آن در نگاشتن متن و تاثیر بر معنا صحه ‌گذاشت. بهتر است این یافته‌ها هنگام تالیف کتب علمی، مد نظر مولفان و به ویژه ویراستاران قرار گیرد تا در بهبود کیفی کتب دانشگاهی مفید واقع شود.