شناسایی، مقایسه و تحلیل گرایش‌های موضوعی کتاب‌های درسی دانشگاهی رشته تکنولوژی آموزشی در ایران و جهان

در این پژوهش از روش توصیفی ـ تحلیلی برای شناسایی، مقایسه و تحلیل گرایش‌های موضوعی کتاب‌های درسی دانشگاهی رشته تکنولوژی آموزشی در ایران و جهان استفاده شده ‌است. با روش نمونه‌گیری هدفمند 22کتاب لاتین و 22 کتاب فارسی از کلیه کتب منتشر شده داخلی و خارجی با عنوان «طراحی آموزشی»[2] و «تکنولوژی آموزشی»[3] انتخاب شد. جمع‌آوری اطلاعات با چک‌لیست محقق‌ساخته که تعیین پایایی آن به وسیله کدگذار دوم تعیین شد، انجام گرفت. به منظور بررسی روایی، ابزار، در اختیار متخصصان رشته تکنولوژی آموزشی قرار گرفت تا پس از اعمال دیدگاه‌های ایشان، نسخه نهایی تهیه شد. از فراوانی و میانگین درصدی به منظور توصیف اطلاعات جمع‌آوری شده استفاده گردید. یافته‌ها حاکی از آن بود که در کتب فارسی بیشتر بر موضوعات سنتی رشته تکنولوژی آموزشی از جمله الگوهای رفتارگرایانه طراحی آموزشی تاکید شده و الگوهای سازنده‌گرایی، مبانی سیاسی، اجتماعی، فلسفی، روان‌شناسی، قلمرو و نظریه طراحی آموزشی، نظریه آموزش و تکنولوژی و بهبود عملکرد انسان به عنوان حوزه‌ای نو، مغفول مانده است. این در حالی است که غلبه رویکردهای سازنده‌گرایی در کتب لاتین نشان از تبعیت این الگوها از سیر تحول تاریخی این رشته داشته است. شناسایی خلاهای محتوایی در کتب تخصصی رشته تکنولوژی آموزشی، ضرورت توجه بیشتر مولفان به حوزه‌های مغفول و گرایش‌های موضوعی را که کمتر به آن‌ها پرداخته شده ‌است آشکار می‌کند؛ زیرا توجه به حوزه‌های موضوعی که در آنها خلا دیده می‌شود توزیع موضوعی کتب را متعادل می‌سازد و راه را برای تحول در رشته هموار می‌سازد.