سنتزپژوهی شاخص ها و مولفه های تربیت سیاسی در کتب و برنامه های درسی آموزش عالی

هدف پژوهش حاضر بررسی شاخص‌‌ها و مولفه‌‌های تربیت سیاسی در کتب و برنامه‌‌های درسی آموزش عالی است. رویکرد پژوهش حاضر کیفی و روش آن سنتزپژوهی است. جامعه‌ پژوهش تمامی مقالاتی هستند (201 مقاله) که از سال 1389 تا 1401 خورشیدی و 2015 تا 2023 در مورد شاخص‌‌های تربیت سیاسی در کتاب‌ها و برنامه‌‌های درسی آموزش عالی ارائه شده‌‌اند. نمونه‌ پژوهش 32 مقاله است که این تعداد براساس پایش موضوعی، اشباع نظری داده‌‌ها و به‌صورت هدفمند انتخاب شده‌‌اند. داده‌‌های پژوهش از تحلیل کیفی مقالات مورد مطالعه، گردآوری شده‌‌اند. با تجزیه‌و‌تحلیل داده‌‌ها، ابعاد تربیت سیاسی در کتب دانشگاهی در سه بعد، 19 عامل و 69 مقوله شامل بعد دانش سیاسی (توجه به مبانی تربیت سیاسی، آگاهی از مسائل روز، شناخت حقوق خود و دیگران، آگاهی از مفاهیم سیاسی– اجتماعی، شناخت فرهنگی و سواد رسانه‌‌ای)، بعد بینش سیاسی (مشتمل بر مولفه‌‌های توجه به هویت و خصایص فردی، داشتن بودن روحیه‌ تعاون و همکاری، وجدان کاری، تمایل به رقابت سازنده، قانون‌‌گرایی و توجه به هویت ملی) و بعد کنش سیاسی (مشتمل بر مطالبه‌‌گری و احقاق حق، تصمیم‌‌گیری معقول و منطقی، توانمندی در استدلال، توانایی مشارکت و همکاری، پاسداری از استقلال و آزادی ملی، توانایی تحلیل منطقی وقایع، ریسک‌پذیری) طبقه‌بندی شدند. نتایج نشان داد تربیت سیاسی دانشجویان دارای ابعاد مختلفی است که تنها توجه به یک بعد آن در کتب دانشگاهی و برنامه‌‌های درسی کارساز نیست. ازاین‌رو تلفیق و در نظر گرفتن سایر ابعاد به بهبود فرایند تربیت سیاسی دانشجویان منجر می‌‌شود.

synthesis of indicators and components of political education in books and curricula of higher education

the purpose of the current research is to investigate the indicators and components of political education in books and curricula of higher education. the approach of the current research is qualitative and its method is research synthesis. the research community is all the articles (201 articles) that have been presented from 1389 to 1401 and 2015 to 2023 about political education indicators in books and curricula of higher education. the sample of the research is 32 articles, which were selected based on thematic monitoring, theoretical data saturation, and purposefully. the research data were collected from the qualitative analysis of the studied articles. by analyzing the data, the dimensions of political education in academic books in 3 dimensions, 19 factors and 69 categories including the dimension of political knowledge (attention to the basics of political education, awareness of current issues, awareness of one’s rights and others, awareness of political concepts - social, cultural knowledge and media literacy), the dimension of political vision (including the components of attention to identity and individual characteristics, having the spirit of cooperation and cooperation, work conscience, willingness to constructive competition, legalism and attention to national identity ) and the dimension of political action (including demanding and asserting rights, reasonable and logical decision-making, ability to reason, ability to participate and cooperate, safeguard national independence and freedom, ); were classified. the results showed that the political education of students has different dimensions that only paying attention to one dimension in academic books and curricula is not effective.