جایگاه نقد منابع در کتاب‏های تاریخ سازمان سمت: ارائۀ یک پیشنهاد

مولفه‏های نظام آموزش دانشگاهی را می‏توان به دانشجو، استاد، ساختارهای آموزشی و محتوای آموزشی تقسیم کرد. در این میان کتاب‏های درسی دانشگاهی به‌عنوان یکی از مهم‌تر اجزای محتوای آموزشی به‌دلیل ایفای نقش واسط بین استاد و دانشجو از جایگاه ویژه‏ای در آموزش برخوردارند. این پژوهش با توجه به اهمیت کتاب‏های درسی دانشگاهی در انتقال دانش در تمام اجزایش (داده‏ها، نظریه‏ها، روش‏شناسی، روش) با استفاده از روش تحلیل محتوا به‌دنبال بررسی و تحلیل کتاب‏های درسیِ دانشگاهیِ رشتۀ تاریخ از حیث التفاتشان به نقد منابع براساس روش‏شناسی نقد تاریخی منابع است. از آنجا که سازمان سمت متولی اصلی تدوین و انتشار کتاب‏های درسی دانشگاهی است، کتاب‏های منتشرشده از سوی این سازمان به‌عنوان منابع درسی دانشگاهی رشتۀ تاریخ مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج نشان می‏دهد که از بین 38 عنوان کتاب مرتبط با سرفصل‏های درسی تنها در 10 عنوان کتاب، فصل یا قسمتی برای معرفی و نقد منابع تاریخی اختصاص داده شده است. در بین کتاب‏ها و صفحاتی که به معرفی و نقد منابع پرداخته‏اند، تنها دو کتاب به مبحث نقد منابع ورود کرده‏ و بقیه صرفاً به معرفی منابع بسنده کرده‏اند. به همین دلیل به‌نظر می‏رسد در تالیف کتاب‏های درسی تاریخ التفات چندانی به نقد منابع نشده است و این امر می‏تواند بر مهارت‏های تفکر انتقادی و برخورد پرسشگرانه و فعال دانشجو با منابع تاریخی تاثیری منفی داشته باشد. لذا پیشنهاد می‏شود در تالیف کتاب‏های درسی تاریخ، فصلی برای نقد منابع براساس نقد تاریخی در کنار نقد برخی از روایت‏های تاریخی اختصاص یابد.

the position of source criticism in the history books of samt institute: a suggestion

the components of the higher education system can be divided into learner, teacher, educational structures and content.meanwhile, university textbooks have a special place in education due to their role as an intermediary between professors and students. considering the importance of textbooks in the transfer of knowledge in all its components this article, using the content analysis method, analyzes academic textbooks in the field of history in terms of their attention to the criticism of sources according to the methodology of historical criticism of sources. since the samt organization is in charge of composing and publishing university textbooks in iran, the books published by this organization were examined as university textbook resources in the field of history. the results show that among the 38 book titles related to the curriculum, only in 10 book titles, a chapter or a section has been used to introduce and criticize historical sources. among the books and pages that introduced and criticized the sources, only two books entered the topic of source criticism and the rest were only limited to the introduction of sources.for this, it seems that in the history textbooks, not much attention has been paid to the criticism of sources, and this can have a negative effect on the students’ critical thinking skills and active and questioning approach to historical sources. therefore, it is suggested that in writing history textbooks, a chapter should be allocated for the criticism of sources based on historical criticism, along with the criticism of some historical narratives.