ارزیابی میزان انطباق برنامۀ درسی قصدشده در کتاب اخلاق اسلامی با برنامۀ درسی اجراشده و کسب‌شده در دانشگاه‌ها

هدف پژوهش حاضر ارزیابی میزان همخوانی و انطباق برنامۀ درسی قصدشده، اجراشده و کسب‌شدۀ اخلاق اسلامی در دانشگاه‌ها بود. روش پژوهش در برنامۀ درسی قصدشده تحلیل محتوا بود که اهداف کتاب درسی اخلاق اسلامی (مبانی و مفاهیم) با اهداف بالادستی آن یعنی سرفصل مصوب شورای عالی انقلاب فرهنگی مطابقت داده شد. در برنامۀ درسی اجراشده از روش توصیفی با تکنیک مشاهده استفاده شد و کیفیت تدریس اساتید با چک‌لیست تهیه‌شده مطابقت داده شد. در برنامۀ درسی کسب‌شده نیز از پدیدارشناسی با دانشجویان دورۀ کارشناسی دانشگاه قم، پردیس فارابی و دانشگاه صنعتی قم استفاده شد. برای اعتباربخشی به یافته‏ها، اطلاعات و نتایج به‌دست آمده به مشارکت‌کنندگان ارسال شد که آن‌ها صحت متن خروجی را تایید کردند. نتایج پژوهش نشان داد که هر چند مطابقت قابل قبولی بین اهداف بالادستی و اهداف قصدشدۀ کتاب اخلاق اسلامی (مبانی و مفاهیم) وجود دارد، اما مواردی مانند آزادی و اختیار، نقش عقیده و عمل در تکوین شخصیت و اخلاق فردی از یاد رفته‌اند. در زمینه برنامۀ درسی اجراشده و تجربه‌شده هم مشخص شد که اساتید محتوای کتاب را به‌صورت مسئله‌محور، کاربردی و قابل فهم در کلاس تدریس کرده‌اند و به اشتراک گذاشته‌اند که نشان‏دهندۀ مناسب بودن و توفیق است. در برنامۀ درسی کسب‌شده هم آورده‌های جالب و جذابی برای دانشجویان و زیست اخلاقی آن‌ها فراهم شده است. در عین حال در این وجه از برنامه مشکلاتی مانند قدیمی بودن رویکردها و نپرداختن به علمای معاصر اخلاق، کسب تجربۀ سطحی و عمیق نبودن دانش‌ها و گرایش‌های کسب‌شده وجود دارد.

evaluating the degree of compliance of the intended curriculum in the book of islamic ethics with the implemented and acquired curriculum in universities

the purpose of the current research was to evaluate the degree of coherence and adaptation of the intended, implemented and acquired islamic ethics curriculum in universities the research method in the intended curriculum was content analysis, which matched the objectives of the islamic ethics textbook (basics and concepts) with its upper objectives, i.e, the title approved by the supreme council of the cultural revolution. descriptive method with observation technique was used in the implemented curriculum and the teaching quality of professors was matched with the prepared checklist. in the acquired curriculum, phenomenology was used with undergraduate students of qom university, farabi campus and qom university of technology. to validate the findings, the obtained information and results were sent to the participants, who confirmed the accuracy of the output text. the results of the research showed that although there is an acceptable correspondence between the upstream goals and the intended goals of the book of islamic ethics (basics and concepts), things such as freedom and discretion, the role of belief and action in the development of individual character and ethics have been forgotten. in the context of the implemented and experienced curriculum, it was also found that the professors taught the content of the book in a problem-oriented, practical and comprehensible manner in the class and shared it, which indicates the appropriateness and success. in the acquired curriculum, interesting and attractive lessons have been provided for students and their morals. at the same time, in this aspect of the program, there are problems such as old approaches and not paying attention to contemporary scholars of ethics, gaining superficial experience and lack of depth in the acquired knowledge and tendencies.