تحلیل کیفی؛ تالیفی و طراحی آموزشی کتاب دروس تمهیدیه فی القواعد الفقهیه

در مسیر یاددهی و یادگیری، محتوا اهمیت بسیاری دارد. از همین رو، یکی از مواردی که لازم است در یک تحلیل آموزشی به آن توجه شود، تحلیل محتوای درسی است. کتاب‌ های درسی لازم است به جز انطباق با موازین یاددهی‌‌ یادگیری، بر مبنای اصول تحلیل محتوا تدوین و گزینش و به شیوۀ مناسب ارائه شده باشند. مطالعۀ حاضر با هدف شناسایی و اعتباریابی این اصول در کتاب دروس تمهیدیه فی القواعد الفقهیه شیخ باقر ایروانی انجام گرفت. این کتاب تنها کتاب درسی ‌ای است که براساس اصول و معیارهای تدوینی، تهیه شده و از دروس تخصصی مقطع سطح سه حوزه و کارشناسی ارشد دانشگاه است. روش پژوهش حاضر، تحلیل محتوای کیفی با دو شیوۀ ارزیابی علمی تالیفی و طراحی آموزشی و به گونۀ توصیفی‌ تحلیلی است؛ بدین صورت که علاوه‌ بر تحلیل محتوایی کتاب، به شناسایی و اعتباریابی اقتضائات تدوینی نیز پرداخته شد.یافته‌های این پژوهش حاکی از آن است که این کتاب علی‌رغم آن‌که نسبت‌ به کتا‌ب‌های دیگری که در این زمینه نوشته شده، از ملاک‌های طراحی آموزشی برخوردار بوده ولیکن در رعایت مواردی در بخش مقدمات (مقدمه و فهرست مطالب) و پیکره درس (اهداف رفتاری، پیش‌سازمان‌دهنده، سوالات میان‌متنی) ضعیف عمل کرده است و فاصلۀ زیادی با استانداردهای تدوینی دارد و از لحاظ انطباق با معیارهای ارزیابی علمی ‌تالیفی نیز در سطح متوسطی قرار دارد.

qualitative analysis; compilation and educational design of the book lessons of preparation in the rules of jurisprudence

abstract in the path of teaching and learning, content is very important; therefore, one of the things that need to be considered in an educational analysis is the analysis of course content. textbooks should be compiled and selected based on the principles of content analysis, in addition to adapting to teaching-learning standards, and presented in an appropriate manner. the present study was conducted with the aim of identifying and validating these principles in the book lessons of preparation in the rules of jurisprudence by sheikh baqir irvani. this book is the only textbook that has been prepared based on the principles and criteria of compilation, and is one of the specialized courses for the three levels of the university and the master's degree. the method of the present research is qualitative content analysis with two methods of scientific-authorial evaluation and educational design in a descriptive-analytical manner. in this way, in addition to the content analysis of the book, the editorial requirements were identified and validated.the findings of this study indicate that this book, despite having educational design criteria compared to other books written in this field, but in this case, has performed poorly and is far from the editorial standards and in terms of compliance. it is also at a moderate level with the criteria of scientific-authorial evaluation.