طراحی و روایی‌یابی یک کتاب درسی الکترونیکی براساس نظریة یادگیری چندرسانه‌ای و اثربخشی آن بر نمرات و بار شناختیِ ادراک‌شدة دانشجویان

در سه دهة گذشته، فناوری‌های نوین به‌تدریج منابع آموزشی دانشگاهی را متحول ساخته‌اند، اما این تحول لزوماً باعث بهبود کیفیت یادگیری دانشجویان نشده است. در این راستا، هدف مطالعة موردی حاضر، طراحی یک کتاب درسی الکترونیکی براساس نظریة شناختی یادگیری چندرسانه‌ای و بررسی روایی و اثربخشی آن بر یادگیری و بار شناختیِ ادراک‌شدة دانشجویان است. این پژوهشِ کاربردی و با روش آمیخته در پنج مرحله انجام شد: 1) طراحی یک کتاب درسی الکترونیکی براساس نظریة یادگیری چندرسانه‌ای، 2) روایی‌یابی با استفاده از نظرات متخصصان؛ 3) اجرای اولیه و نظرسنجی از دانشجویان؛ 4) اصلاح کتاب درسی الکترونیکی براساس نظرات متخصصان و دانشجویان؛ 5) اجرای نهایی. ابتدا براساس اصول نظریة شناختی یادگیری چندرسانه‌ای یک کتاب درسی چندرسانه‌ای تدوین شد. پس از آن با استفاده از فرم نظرسنجی توصیفی، از شش متخصص دربارة آن نظرسنجی شد. در مرحلة اجرای اولیه، 27 دانشجو فرم نظرسنجی درمورد این منبع را تکمیل کردند، و نمرات دانشجویان دو گروه کتاب درسی الکترونیکی و کتاب درسی چاپی مقایسه شد. در این مرحله، تفاوت نمرات دانشجویان معنادار نبود. سرانجام، در مرحلة اجرای نهایی، 137 دانشجو در دو گروه کتاب درسی چاپی و الکترونیکی مقایسه شدند. در این مرحله، دانشجویانی که از کتاب درسی الکترونیکی استفاده کرده بودند، نمرة بالاتری نسبت‌به گروه کنترل به‌دست آوردند. همچنین، مطالعة کتاب درسی الکترونیکی با کاهش بار شناختی درونی و بار شناختی اضافی و به افزایش بار شناختی متناسب همراه بود. نتایج این پژوهش می‌تواند الگویی را برای طراحی‌های آموزشی کتاب‌های درسی الکترونیکی در آینده فراهم آورد.

Designing and validating an e-textbook based on the cognitive theory of multimedia learning and its effectiveness on students’ grades and perceived cognitive load

In the last three decades, new technologies have gradually transformed academic educational resources; but this development has not necessarily improved the quality of students’ learning. To this end, the purpose of the present case study is to design an electronic textbook based on the cognitive theory of multimedia learning and to evaluate its validity and effectiveness on students’ learning and cognitive load. This applied and mixed method research was conducted in five stages: 1) designing an etextbook based on the cognitive theory of multimedia learning, 2) validation using the opinions of experts; 3) Initial implementation and survey of students; 4) Modifying the etextbook based on the opinions of experts and students; 5) Final implementation. First, a multimedia textbook was developed based on the principles of cognitive theory of multimedia learning. Then, using descriptive questionnaire, six experts were surveyed about it. In the initial implementation phase, 27 students completed a survey form about the electronic resource, and the scores of the students in the two groups of etextbook and printed textbook were compared. At this stage, the difference in student scores was not significant. In the final phase, 137 students were compared in two groups of printed and electronic textbooks. At this stage, students in etextbook group scored higher than those who used the print textbook. Also, using etextbook was associated with decrease in intrinsic and extraneous cognitive load and an increase in germane cognitive load. The results of this study can provide a model for future instructional design of etextbooks.