ویژگی‌های نمونه‌ای از کتاب‌های درسی گروه علوم تربیتی سازمان سمت: تحلیل محتوای نقدهای متخصصان

یکی از وظایف اصلی سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها (سمت)، تصنیف، تالیف و ترجمۀ ماخذ مبنایی است؛ با این حال مرور شواهد نشان داده است علی‌رغم گذشت بیش از سه دهه از عمر این سازمان، یک خلا پژوهشی جدّی در زمینة بررسی علمی آثار منتشرشدۀ آن در حوزۀ علوم تربیتی به صورت کلی (نه به صورت تک کتاب) وجود دارد. بررسی این خلا پژوهشی هدف مطالعۀ حاضر است. این پژوهش به روش تحلیل محتوا انجام شده و جامعۀ آماری آن تمامی کتاب‌های منتشرشدۀ گروه تخصصی علوم تربیتیِ «سمت» بوده است که تا پیش از سال 1395 منتشر شده‌اند. از این جامعه، 33 کتاب، به روش نمونه‌گیری در دسترس انتخاب شدند. ابزار مورد استفاده در مطالعه، «فرم نقد کتب درسی دانشگاهی شورای بررسی متون و برنامه‌های علوم انسانی» بوده است. هر کتاب را دو عضو هیئت علمی دانشگاه‌ها و متخصص در حوزۀ مربوط، بررسی انتقادی کرده و فرم مذکور را تکمیل نموده‌اند. طبق این مطالعه، دست‌کم 70 درصد از متخصصان، نمونۀ انتخاب‌شده از کتاب‌های درسی گروه علوم تربیتی سازمان «سمت» را از لحاظ شاخص‌های اعتبار منابع، دقت در ارجاع‌دهی، رعایت امانت، بی‌طرفی علمی، رعایت قواعد نگارش، روان‌بودن، معادل‌سازی دقیق اصطلاحات، نظم منطقی در کل اثر و نیز کیفیت حروف‌نگاری، صفحه‌آرایی و صحافی خوب و دست‌کم 30 درصد از متخصصان، نمونۀ انتخاب‌شدۀ کتاب‌های رشتۀ علوم تربیتیِ «سمت» را از حیث شاخص‌های روزآمدی منابع، جامعیت محتوا و کیفیت تحلیل، ضعیف ارزیابی کرده‌اند؛ این عدد در شاخص‌های شکلی بیشتر بوده است. در نتیجه، پیشنهادهایی در خصوص ارتقای کیفی آثار منتشرشده ارائه شده است.

Features of Educational Sciences Textbook Published by SAMT Organization; content analysis of the experts’ critiques

One of the fundamental tasks of the Organization for Researching and Composing University textbooks in Humanities (SAMT) is Authorship and official translation of basic reference source, however, reviewing the evidence have shown there is a significant research gap in its published work of educational science (not as the individual book) despite three decades of its life. The present study aims to examine this gap by employing content analysis. The statistical population comprised all the SAMT published books of educational science before 2016 that 33 books have chosen by subjective sampling. The textbooks review checklist of the council of humanities literature review and planning was our research tool. Every book has reviewed critically by two expert faculty members who also completed the given checklist. This study, in general, demonstrated that at least 70 percent of experts believed SAMT’s books in educational science are wellorganized in respect of resources accredit index, accurate referencing, trusteeship, objectivity, clear writing, fluency, precise equivalent, logical order of every chapter, and the whole text as well as typography, layout, and binding. Therefore, these indexes could consider as the strengths of SAMT educational science publications. After all, results represented that 30 percent of these books were poor in terms of the updated resources index, content comprehensiveness, and analysis quality. This figure was even higher in the form index. According to the results, there have been suggestions for improving literature quality.