کارکردشناسی مولفه‌های دیداری در کتاب‌های آموزشی: جایگاه و تحولات آن‌ها در کتاب‌های زبان انگلیسی تخصصیِ «سمت»

مولفه‌های دیداری از جمله عناصر مهم و کارآمد در تهیه و تدوین کتاب‌های آموزشی به طور عام، و کتاب‌های آموزش زبان انگلیسی به طور خاص هستند و در دهه‏های اخیر از حیث نوع و نقش، با ارائة نظریه‌ها و الگوهای متنوع همراه بوده‌اند. این دسته از مولفه‌ها در قالب دو گروه: الف. تصویر (عکس، طراحی، نقاشی، و پویانمایی) و ب. سامانده‌های ترسیمی طبقه‌بندی می‌شوند. در این مقاله ابتدا این دسته از مولفه‌ها در قالب چند دیدگاه معرفی می‌شوند و سپس با توجه به اهمیت کتاب‌های زبان تخصصیِ سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی (سمت)، به ‌عنوان مهم‌ترین منابع کتاب‌های زبان تخصصی در جامعة دانشگاهی ایران، از حیث کمّی و کیفی و متناسب با نقش و کارکردشان به شکل توصیفی تحلیلی در سه دوره (نسل) کتاب‌های زبان تخصصی بررسی می‌شوند. نتایج یافته‌ها نشان می‌دهد این مولفه‌های دیداری مشخصاً در نسل جدید کتاب‌های زبان تخصصی تا حدودی نمود یافته و در نسل دوم و به‌ویژه در نسل اول نادیده گرفته شده‌ است. درخصوص نسل سوم نیز شاهد قوت و البته ضعف از حیث میزان و نوع مولفه‌های دیداریِ به‌کاررفته هستیم که متناسب با موضوع کتاب‌ها، این قوت و ضعف‌ها متفاوت است. پس از بررسی این موارد، پیشنهادهایی کاربردی برای تقویت این بُعد ارائه شده است.

a functional analysis of visual elements in educational books:their position and changes in english language teachingtextbooks published by samt

one of the most important elements in the preparation and compilation of educational books in general and english language teaching (elt) textbooks in particular, is visual element. in recent decades, various instructional theories and models have dealt with such elements in terms of type and role. due to their importance, they are categorized into two main groups: (a) pictures (image, drawing, painting, animation), and (b) graphic organizers. in this paper, first they are presented through several perspectives. then, considering the importance of english for specific purposes (esp) textbooks published by samt in the academic community of iran, through a descriptive and analytic approach, the authors tried to analyze this component quantitatively and qualitatively and in proportion to its role and function in three periods of esp textbooks development. the results indicate that this component has been specially developed in the new generation of specialized books and has been largely overlooked in the second generation and especially in the first generation. in the third generation, we also see strong points and, of course, weaknesses in terms of the amount and type of visual elements, which are different based on various disciplines of textbooks. therefore, while investigating and analyzing these cases, some suggestions have been made to strengthen this component.