الگوی تلفیقی طراحی سوال در کتاب‌های درسی دانشگاهی: مطالعة موردی کتاب‌های درسی گروه علوم تربیتی و روان‌شناسی «سمت»

سوال‌های مناسب‏ بر کسب دانش، پرورش ادراک و تحریک تفکر ارزیابانه و انتقادی تاثیر می‌گذارند. هدف پژوهش حاضر، ارائة الگویی تلفیقی برای طراحی سوال کتاب‌های درسی دانشگاهی و مطالعة موردی کتاب‌های درسی گروه علوم تربیتی و روان‌شناسی سازمان «سمت» بر مبنای آن الگوست. برای این منظور، از روش پژوهش تحلیل محتوا و مطالعة موردی استفاده شد. ابتدا، منابع معتبر چاپی در حوزة طراحی سوال کتاب‌های درسی دانشگاهی از نظر محتوا تحلیل و چارچوب الگوی نظری با رویکردی تلفیقی مشخص و سپس، برای بررسی روایی الگو، از هشت متخصصِ موضوع، به صورت هدفمند، نظرخواهی شد. در ادامه، 1323 سوال در هشت کتاب از دو گروه علوم تربیتی و روان‌شناسی 1392-1397 سازمان «سمت» به صورت موردی براساس الگوی پژوهش تحلیل شد. نتایج آن نشان داد که الگوی مطلوب طراحی سوال باید با توجه به سه بعد اصلی سلسله‌مراتب یادگیری، درگیری دانشجویان در درس و انواع تفکر هم‌گرا و واگرا طراحی شود. بر این اساس، الگوی نهایی شامل سه بُعد اصلی، سیزده سوال اصلی و بیست و پنج سوال فرعی بود. نتایج ارزیابی آن سوال‌ها نشان داد که از 1323 سوال، با 827 سوال (62.51%) مهارت‌های سطوح پایین یادگیری و با 496 سوال (37.49%) مهارت‌های سطوح بالای یادگیری تعیین شدند. 10.5 درصد از سوال‌ها به پرورش تفکر واگرا و 89.5 درصد آن‌ها به پرورش تفکر هم‌گرا مربوط بود

integrative pattern of question design in university textbooks: a case study of the questions in education and psychology textbooks published by samt

welldesigned questions have an integral role in acquiring knowledge, developing perceptions, and stimulating critical thinking. this study is to present an integrative model for designing questions in university textbooks and accordingly conduct a case study on questions in education and psychology textbooks published by samt publications. to this end, content analysis and case study were used. in the first section, the related literature on question design were content analyzed, and the integrated approach was chosen as the theoretical model. then, the validity of the model was checked by eight relevant experts. in the second part, 1323 questions in eight education and psychology textbooks published by samt publication between 13921397 ah were analyzed based on the research model. the results showed that a desirable model for designing questions should be developed based on three main dimensions including learning hierarchy, student engagement in the course, and types of convergent and divergent thinking. the final model was composed of 3 main dimensions with 13 types of main questions and 25 subquestions. the evaluation of a total of 8 textbooks and 1323 questions indicates that 827 questions (62.51%) and 496 questions (37.49%) assessed lower and higher order learning skills, respectively. moreover, the design of the questions in these textbooks was mainly focused on content, and no attention was paid to fundamental, emotional, and engaging questions. finally, only 10.5% of the questions relate to the development of divergent thinking, while 89.5% of them relates to interrelated questions.