بررسی شیوع و عوامل مرتبط با عوارض شدید مادری (مادران نزدیک به مرگ) در اهواز، سال 1395

مقدمه: امروزه برای ارزیابی بهتر کیفیت مراقبت‌های مامایی علاوه بر مرگ مادر، از یک شاخص مکمل مفید به نام مادران نزدیک به مرگ استفاده می‌شود؛ مادرانی که به‌خاطر عوارض بارداری یا زایمان تا پای مرگ رفته، اما نجات پیدا کرده‌اند. مطالعات بسیار اندکی در این خصوص در ایران انجام شده است، و در خوزستان تاکنون مطالعه‌ای برای بررسی این شاخص انجام نشده است. لذا مطالعه حاضر با هدف تعیین شیوع و عوامل مرتبط با موارد مادران نزدیک به مرگ در بیمارستان‌های اهواز در سال 1395 انجام شد.روش‌کار: این مطالعه مقطعی بر روی 3002 زایمان در 5 بیمارستان دولتی اهواز از اول خرداد تا سوم مرداد سال 1395 انجام شد. معیارهای سازمان جهانی بهداشت برای مادران نزدیک به مرگ استفاده شد که شامل شرایط بالقوه تهدید‌کننده زندگی (اختلالات قلبی عروقی، تنفسی، کلیوی، خونی و انعقادی، کبدی، نورولوژی) و معیارهای عوارض شدید مادری (خونریزی شدید پس از زایمان، پره‌اکلامپسی شدید، اکلامپسی، سپسیس یا عفونت شدید سیستمیک و پارگی رحم) بود. میزان شیوع موارد نزدیک به مرگ مادر و نیز عوامل مرتبط با آن بررسی شد. تجزیه و تحلیل داده‌ها با استفاده از نرم‌افزار آماری spss (نسخه 22) و آزمون‌های کای دو، تی تست، من ویتنی و رگرسیون لوجستیک انجام شد. میزان p کمتر از 0.05 معنی‌دار در نظر گرفته شد.یافته‌ها: شیوع موارد نزدیک به مرگ مادر 29.6 مورد در 1000 تولد زنده بود. شایع‌ترین علت مستقیم آن پره‌اکلامپسی  (49.5%) و خونریزی شدید پس از زایمان (38.2%) بود. 26 نفر (29.2%) از مادران نزدیک به مرگ در بخش مراقبت ویژه بستری شدند. سن حاملگی پایین‌تر (p<0.001)، تحصیلات کمتر (p<0.008) و زایمان به روش سزارین (p<0.001) با احتمال بیشتری برای وقوع موارد نزدیک به مرگ مادر همراه بودند.نتیجه‌گیری: همانند دلایل مرگ مادری، پره‌اکلامپسی و خون‌ریزی‌های زایمانی، دلایل اصلی موارد نزدیک به مرگ مادر بود. سزارین و سن پایین‌تر بارداری، احتمال وقوع موارد نزدیک به مرگ را افزایش می‌دهد.

Prevalence and related factors of maternal severe complications “Maternal Near Miss” in Ahvaz, 2016

Introduction: Today, for better assessment of midwifery care quality, in addition to maternal death, a useful supplementary indicator, called maternal near miss (MNM) is used. It means that mothers who have survived due to complications of pregnancy or childbirth. Limited studies have been conducted in this regard in Iran and no study has been performed in Khuzestan to evaluate this index. This study was performed with aim to determine the prevalence and factors related to MNM in Ahwaz hospitals in 2016.Methods: This crosssectional study was performed on 3002 delivery in 5 state hospitals in Ahwaz, from 22 May until 25 July 2016. WHO criteria was used for MNM including potential lifethreatening conditions (cardiovascular, respiratory, renal, blood, coagulation, hepatic, and neurological disorders) and criteria for severe maternal complications (severe postpartum haemorrhage, severe preeclampsia, eclampsia, sepsis/severe systemic infection, and uterus rupture). The prevalence of MNM and related factors were investigated. Data were analyzed by SPSS software (version 22) and Chisquare, MannWhitney test, ttest and logistic regression. P<0.05 was considered statistically significant.Results: The prevalence of MNM was 29.6 per 1,000 live births. The most common direct causes of MNM cases were preeclampsia (49.5%) and severe postpartum hemorrhage (38.2%). 26 of MNM (29.2%) were admitted in intensive care units. The lower gestational age (p <0.001), lower education level (p <0.008), and cesarean delivery (p <0.001) were more likely to resulted in cases of MNM.Conclusion: As for the reasons of maternal death, preeclampsia and obstetrical hemorrhage were the main reasons for MNM. Cesarean and lower gestational age increase the likelihood of MNM.