مروری نظام‌مند بر مفاهیم و الگوهای ترویج و عمومی‌سازی علم

گسترش سریع علم به‌عنوان نتیجه قهری تلاش بشر برای شناخت پدیده‌های پیرامونی خود، وضعیتی را پیش کشیده است که به شکاف ادراکی عموم نسبت به علم مشهور است. این شکاف ادراکی میان علم و عامه مردم، باعث عدم پذیرش علم، عدم حمایت از علم و از همه مهم‌تر عدم مشارکت در علم است که مانع و چالش بسیار جدی در برابر رشد روزافزون علم تلقی می‌شود. بدین جهت ترویج علم، شامل مجموعه‌ای از برنامه‌ها و فعالیت‌هایی است که در راستای فهم‌پذیرکردن مفاهیم علمی برای عموم مردم و ارتقای توان درک عموم برای فهم مفاهیم علمی انجام می‌شود. این فرایند به‌عنوان مقوله‌ای فرارشته‌ای در همه حوزه‌های علمی به‌منظور ارتقای آگاهی و دانش و بینش عموم، تقویت باور و اعتماد عمومی به علم، جلب مشارکت عامه در علم، آموزش علوم به مردم عادی انجام می‌شود، اما حوزه ترویج یا «عمومی‌‌سازی» علم نیز مانند هر اندیشه و تفکر دیگری، شاهد تحولات و دیدگاه‌های متفاوتی بوده است. بر این مبنا، مقاله حاضر می‌کوشد ضمن اشاره به تاریخچه‌ای از ترویج علم و واکاوی مفاهیم و اهداف آن، دیدگاه‌ها و الگوهای مختلف این فرایند را به لحاظ تاریخی و کارکردی با مروری نظام‌یافته بحث و بررسی کند.