بازبینی برنامه درسی رشته‌های مهندسی برای توسعه فناوری

ایجاد ارتباط میان بخش‌های دانشگاهی و صنعتی از مهم‌ترین موضوعات سیاست‌گذاری نوآوری در چارچوب نظام ملی نوآوری در کشورهای مختلف توسعه‌یافته و در حال توسعه است و نقش دانشگاه‌ها در مدیریت و برنامه‌ریزی کشورها در حال تغییر است. هدف اصلی دانشگاه‌های نسل اول بر آموزش مستقیم بنا شده است، دانشگاه‌های نسل دوم (در حال حاضر) برمبنای آموزش مبتنی بر پژوهش و آموزش برای انجام پژوهش تغییر یافته‌اند. در نسل سوم دانشگاه‌ها، هم‌زمان با آموزش نیروی انسانی برای تولید علم و توسعه فناوری در حل مسایل و مشکلات رایج، تولید کار و ثروت‌آفرینی نیز در اهداف و برنامه‌هایشان قرار خواهد گرفت. در نسل چهارم دانشگاه‌ها اضافه بر وظایف نسل سوم باید به سمت تربیت خلاق و نوآور و خلاقیت و نوآوری حرکت کنند. برنامه‌های آموزش مهندسی در اوایل قرن بیستم میلادی بیشتر تجربه‌ها و مهارت‌های عملی را به دانشجویان عرضه می‌کردند، ولی با پیشرفت‌های علمی و گسترش دانش فنی و ابداع روش‌های تحلیلی و محاسباتی و با به‌کارگیری ابزار‌های دقیق و سریع محاسباتی، آموزش مهندسی به سمت علوم مهندسی گرایش پیدا کرد. از دهه 1990 تغییراتی در آموزش مهندسی در دنیا در مسیر بهینه‌سازی فرایند‌ها و کاهش هزینه‌های تولید رخ داده است. با پیشرفت علم و فناوری و جهانی شدن آموزش مهندسی، ضرورت بازنگری مستمر در اهداف، ساختارها و روش‌های نوین نظام آموزش مهندسی متناسب با نیازهای کشور در همراهی با تحولات جهانی بیش از پیش احساس می‌شود. این مقاله در ابتدا به بررسی تعاریف، وضعیت و جایگاه جهانی ایران در فناوری پرداخته و سپس دروس مورد نیاز برای تربیت نیروی انسانی در توسعه فناوری در کشور بررسی و با مطالعه و بازبینی برنامه‌های درسی دوره‌های کارشناسی و کارشناسی ارشد در پنج رشته مهندسی منتخب و موثرتر به عنوان مطالعه موردی و نمونه، شامل مهندسی مکانیک، مهندسی برق، مهندسی صنایع، مهندسی شیمی و مهندسی پلیمر، برای توانمندسازی دانشجویان مهندسی کمبود‌های موجود بررسی می‌شود. در مرحله بعد، رشته‌های کارشناسی و کارشناسی ارشد و بین‌رشته‌ای با ارتباط بیشتر با فناوری مطالعه می‌شوند. سپس راه‌های تقویت ارتباط موثرتر صنعت با دانشگاه برای آموزش مفیدتر و موثرتر فناوری در رشته‌های مهندسی بررسی و در پایان نیز به افزایش توانایی اعضای هیات علمی در توسعه فناوری پرداخته می‌شود.