فعالیتهای روزانه رؤسای دانشگاهها: درگیری با مسائل خرد اجرایی

تحقیق و مطالعه در خصوص موضوعات مختلف رهبری و مدیریت برای درک ماهیت آن می تواند در ارتقای کیفیت دانشگاهها موثر باشد . مطالعه حاضر به بررسی و مداقه فعالیتهای روزانه روسای دانشگاهها در ایران می پردازد . در این خصوص جهت انعکاس فعالیتهای روسای دانشگاهها پرسشنامه ای تهیه و برای 47 تن از آنان ارسال شد که از مجموع پرسشنامه های ارسالی 38 پرسشنامه قابل استفاده دریافت شد . تحلیل محتوایی پرسشنامه به وضوح بیانگر آن است که اشتغال بیش از حد روسای دانشگاهها به امور خرد اجرایی به همراه موانع حقوقی و بوروکراسی اداری . توان آینده نگری برنامه ریزی و ایجاد ارتباطات موثر را از آنان سلب کرده است .استفاده از بازخوردهای مناسب ،برای تقویت و رشد توانمندیها و تغییر روشهای رهبری و مدیریت امری ضروری است . تحقیقات بسیاری در خصوص مدیریت موثر در دانشگاههای مختلف جهان ، انجام شده است . رهبری و مدیریت ، نظریات محققان را در رشته های مختلف از قبیل جامعه شناسی ، روانشناسی وعلوم سیاسی به خود جلب کرده است . پژوهشهای متخصصان رشته های گوناگون تاثیرات مختلفی بر نظریه ها ی مربوط به مدیریت گذاشته است . گرچه این پژوهشها باعث تقویت نظریه ها و گسترش کاربرد آنها شده اما بر پیچیدگی تجزیه و تحلیل ارکان آن افزوده است .به رغم این پیچیدگی ، چالش در درک ارکان ختلف مدیریت دانشگاهی این ارزش را دارد که به تجزیه و تحلیل آنها پرداخته شود . بررسی هر یک از این چالشها می تواند موجب پدید آمدن درک کاملتری از وضعیت مدیریت در دانشگاههای کشور شود . یکی از موضوعاتی که محققان آموزش عالی به آن توجهی نکرده اند فعالیتهای روزانه روسای دانشگها به منزله ارکان اصلی رهبری و مدیریت است . تاکنون پژوهشی درباره فعالیتهای روسای دانشگاههای کشور انجام نشده و در سایر کشورها نیز بسیار محدود است .کوهن و مارچ ( cohen and march, 1986) در زمره اولین کسانی هستند که برای ارائه درکی بهتر از نحوه صرف وقت روسای 40 دانشگاه امریکا تحقیقاتی را به عمل آورده اند .در تحقیق آنان مشخص شد مقدار زمانی که روسای دانشگاهها صرف ارتباط با اشخاص می کنند قابل توجه است ؛ به طوری که بیش از یک سوم وقت انها صرف ارتباطهای برون سازمانی ، حدود 30 درصد صرف همکارانی از قبیل هیئت امنا ، دانشجویان و اعضای هیئت علمی و بقیه صرف مرئوسان می شود . در این میان ، روسای دانشگاهها 25 درصد از وقت اداری خود را به تنهایی و بقیه اوقات را با افراد خارج از دانشگاه ( 24 درصد ) ، اعضای هیئت امنا ( 6 درصد ) ، کارکنان دفتر ( 4 درصد )، مدیریت گروههای علمی ( 14 درصد ) و مدیریت سایر گروهها ( 12 درصد ) صرف می کنند .کوهن و مارچ میزان ساعات فعالیت روسای دانشگاهها را 60 ساعت در هفته تخمین زده اند.تحقیقات دیگری نیز از سوی اوشاگ همی در خصوص مسئولان دانشگاههای انگلستان و نیجریه صورت گرفته است . در این تحقیق ساعات کار برای مسئولان نیجریه ای 41 ساعت و برای مسئولان انگلیسی 43 ساعت ذکر شده است . مسئولان نیجریه ای 44 درصد از وقت خود را به کارهای دفتری ، 30 درصد را به ملاقاتهای برنامه ریزی شده ، درصد را به ملاقاتهای برنامه ریزی نشده و یک درصد را به تلفنهای بیش از 5 دقیقه و 15 درصد را به سایر فعالیتها می پردازند. در پاسخ به این پرسش که مسئولان دانشگاهی کارشان را در کجا انجام می دهند ؟ آمده است که 50-45 درصد از کارها را در دفاتر خود ، 35-30 درصد را در قسمتهای مختلف دانشگاه ، 10 درصد را در منازل و 10 درصد را در سازمانهای دیگر انجام می دهند . مسئولان انگلیسی به طور متوسط 40 درصد از وقت خود را در تنهایی 25 درصد را با دانشجویان و بقیه وقتشان را با افراد غیر دانشگاهی سپری می کنند .