ارائه گزینه‏ های راهبردی برای دستیابی به مرجعیت علمی و فناوری ایران (مبتنی بر چارچوب انتگرال آینده ‏ها)

مطالعات پیشین و مراجعه به آرا و نظرات صاحب نظران و سرآمدان علمی کشور، ضرورت تدوین یک نقشه جامع و دقیق برای تحقق هدف مرجعیت علمی و فناوری به منظور نیل به اقتدار علمی و امنیتی، توسعه اقتصادی اجتماعی و بالندگی تمدن نوین ایرانی اسلامی را تایید می‏کند. در پژوهش حاضر با الهام از روش‏شناسی تدوین نقشه راهبرد، مبتنی بر چارچوب انتگرال آینده‏ها و بر اساس یافته ‏های حاصل از تحلیل مضمون 64 مورد از مستندات مرتبط، چهار گزینه‏ راهبردی (شامل فرایندها و زیرساخت‏های لازم برای هر گزینه  برای دستیابی به مرجعیت علمی و فناوری ایران ترسیم و با اخذ نظر خبرگان در قالب مصاحبه متمرکز گروهی اصلاح و تدقیق شد. این گزینه‏ها عبارتند از (1) تقویت مراکز مطالعات بنیادین و تمدن‌ساز با حمایت ویژه از مراکز تعالی و قطب‌های علمی و تسهیل حضور پژوهشگران برجسته در مجامع علمی با تمرکز بر علوم پایه و علوم انسانی، (2) توزیع منابع با رویکرد آمایشی به منظور تربیت حداکثری پژوهشگران، (3) نقش‌آفرینی بین‌المللی از طریق توسعه مراکز ماموریت‌گرا به منظور اقتدار سیاسی و بازدارندگی و امنیت عمومی، (4) و گام برداشتن در مسیر دانش‌بنیانی اقتصاد و رفع مسائل و چالش‏های ملی از طریق شبکه‌سازی شرکت‌های بزرگ و کوچک و نقش‏آفرینی در زنجیره ارزش جهانی. این گزینه ‏های راهبردی در هر افق زمانی و متناسب با حوزه‏ها یا رشته‏های مختلف علمی و با توجه به ظرفیت‏های کشور در آنها می‏توانند مورد توجه سیاستگذاران قرار گیرند. به عبارت دیگر، از انتخاب و تجویز یک گزینه راهبردی واحد برای دستیابی به مرجعیت علمی و فناوری پرهیز شده و متناسب با معیارهای پیش‏گفته، وزن هریک از گزینه ‏های چهارگانه در سیاست‏های کلان کشور و سهم آنها از مصرف منابع موجود تغییر خواهد کرد.

providing strategic options to achieve iran’s scientific and technological authority :based on the integral framework of futures

previous studies and the experts’ and scientific leaders’ opinions confirm the necessity of providing a comprehensive and accurate plan to achieve scientific and technological authority to guarantee security, social-economic development, and the growth of modern iranian-islamic civilization. in this study, with the methodology of developing a strategy map, based on the integral framework of futures, and using the findings of the content analysis of 64 related documents, four strategic options (including the processes and infrastructure necessary for each option) to achieving iran’s scientific and technological authority were proposed, modified and refined by obtaining experts’ opinions gathered by focused group interview. these options include (1) strengthening the centers of fundamental and civilization-building studies with special support for centers of excellence and scientific poles and facilitating the presence of prominent researchers in scientific societies with a focus on basic sciences and humanities, (2) distribution of resources to train researchers as much as possible, (3) creating an international role through the development of mission-oriented centers for political authority and public security, (4) and supporting knowledge-based economy and solving problems and national challenges through networking of large and small companies and playing a role in the global value chain. these strategic options can be taken into consideration by policymakers in different time horizons and for different scientific fields according to the country’s capacities. in other words, choosing a single strategic option to achieve scientific and technological authority is avoided, and following the criteria, the weight of each of the four options in the macro policies and their shares in the consumption of existing resources will change.