دو نگاه رقیب درون‌نگر و برون‌نگر به مفهوم مرجعیت علمی: تبیین و ارزیابی

اثر حاضر با بررسی آثار پژوهشی موجود، دوگانگی موجود درباره‌ مفهوم مرجعیت علمی را به شکل واضح تبیین و ویژگی‌های هر یک از دیدگاه مخالف هم را مشخص می‌کند تا در سیاست‌گذاری علم و تدوین قوانین ارزیابی دانشگاه‌ها، از واگرایی سیاستی ناشی از تشابه لفظی پرهیز شود.پس از بیانات رهبر انقلاب در سال 1384، مفهوم مرجعیت علمی وارد واژگان سیاست علم ایران شد. اغلب پژوهش‌های موجود بر بیانات ایشان و اسناد بالادستی سیاستی متمرکز بوده‌ و این مفهوم را از مفاهیم مشابه موجود در پیشینه‌ جهانی سیاست علم جدا دانسته‌اند. پژوهش‌ها همچنین به رابطه‌ مرجعیت علمی با قدرت نرم و اقتدار ملی و مدل‌سازی روش‌های نیل به مرجعیت علمی پرداخته‌اند. تعدد و ناسازگاری تعاریف موجود و لزوم دستیابی به تعریفی مشخص از مرجعیت علمی مورد توجه برخی پژوهشگران بوده، اما دوگانه‌ درون‌نگری و برون‌نگری به ‌عنوان ریشه‌ ناسازگاری تعاریف بررسی نشده است.در این پژوهش از مرور نظام‌مند مقالات موجود بر اساس نمایه‌ نورمگز، همایش الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت و ویژه‌نامه‌ مرجعیت علمی نشریه‌ فرهنگ و ارتقای سلامت و در مرحله‌ بعد، از تحلیل مقوله‌محور (تماتیک) مقالات برای استخراج مضامین اصلی استفاده شد.با بررسی 36 مقاله، 20 مقوله درباره‌ چیستی مرجعیت علمی یافت شد که اغلب از سال 1395 به بعد نگاشته شده‌اند. این مقولات را می‌توان در دو گروه درون‌نگر و برون‌نگر دسته‌بندی کرد. برخی پژوهشگران به ‌دلیل بی‌توجهی به این دوگانه‌ مفهومی، دچار تناقض در آرا و تشتت درونی در نوشتار شده‌اند.به‌رغم استفاده‌ بسیاری از سیاستمداران و سیاست‌پژوهان از دیدگاه درون‌نگر، این دیدگاه با تعاریف سنتی مرجعیت ناسازگار است و در عمل نیز تبیین مناسبی از مرجعیت علمی ارائه نمی‌کند. همچنین، دیدگاه درون‌نگر معیار ارزیابی خودبسنده‌ای ارائه نمی‌کند. سیاستمداران و سیاست‌پژوهان ناگزیرند از دیدگاه برون‌نگر استفاده کنند تا بتوانند تحلیل واقع‌بینانه‌ای از مرجعیت علمی داشته باشند.

two competing views on the concept of scientific authority: explanation and evaluation

the present work tries to clearly explain the existing duality regarding the concept of scientific authority ( marjiyat ) among politicians and policy researchers in the field of science policy by reviewing the existing articles and research works and specifying the characteristics of each of the opposite points of view to make science policy avoid policy divergence caused by verbal similarity.historically, scientific authority, along with political authority, has been considered one of the dimensions of the authority of the infallible imams. after the statements of the supreme leader in 2006 with the students and professors of imam sadegh university, the concept of scientific authority entered the vocabulary of iran’s science policy and attracted the attention of researchers. in the following years, attention has been paid to the discussion of scientific authority in the academic environment of iran, and in addition to the publication of various articles, the spring 2018 special issue of the iranian journal of culture and health promotion has also been dedicated to this subject. most of the existing research has been focused on the statements of the supreme leader and high-level policy documents about scientific authority and has considered this concept separate from similar concepts in the global/ english research literature of science policy. researchers have also dealt with the relationship of scientific authority with soft power and national authority and modeling the methods of achieving scientific authority.the review of the available articles shows that there is no comprehensive intersubjective definition of scientific authority among iranian politicians and policy researchers. the existence of multiple and incompatible definitions and the need to achieve a specific definition of scientific authority have been the concern of some researchers, but the duality of introspection and extroversion, as the root of the inconsistency of definitions, has not been investigated in any of the previous articles.in this research, a systematic review of the available articles was used based on the noormags index. articles that included the term scientific marjiyat in their title, abstract, or keywords were examined in this research. furthermore, the special issue of iranian journal of culture and health promotion for scientific authority and the articles of the islamic-iranian model of progress conference were used as additional sources. the scope of the research was limited to published persian sources about scientific authority; because scientific authority, in the common policy sense in iran, is a concept invented locally, and similar concepts in the global research literature cannot represent what and why the concept of scientific authority is.in the next stage, after sifting the articles twice, a thematic analysis of the articles was used to extract the main themes raised in them to define and explain the nature of scientific authority. the main themes were divided into two categories, inwards and outwards, and an attempt was made to explain the nature of each of these two categories and to introduce examples of important sources written based on each perspective.: after sifting the articles, 36 articles were reviewed. most of them were written in the years 2016 and later, and in the first decade after the topic of scientific authority was raised, this issue was not seriously studied by researchers.