مفهوم و پیشران های مرجعیت علمی در گفتمان تمدنی مقام معظم رهبری(مدّظله العالی)

طرح گفتمان تمدنی و ملزومات آن از جمله پیشرفت در علم و فنّاوری با هدف کسب مرجعیت علمی ازسوی مقام معظم رهبری (مدّ ظله العالی) موجب شد تا حرکت به‌سوی تحقق این امر در کانون توجه قرار گیرد. بنا به اهمیت موضوع، این پژوهش با هدف تبیین مفهوم و پیشران‌های مرجعیت علمی در گفتمان تمدنی مقام معظم رهبری (مدّ ظله العالی) انجام گرفت. پژوهش حاضر از نوع کیفی و داده‌بنیاد است. برای تجزیه‌وتحلیل داده‌ها از دو روش تحلیل محتوا و تحلیل مضمون استفاده و 101 مضمون پایه، 24 مضمون سازمان‌دهنده و10 مضمون فراگیر استخراج شد. براساس یافته‌های پژوهش، مفهوم مرجعیت علمی در بیانات مقام معظم رهبری (مدّ ظله العالی)، خط‌شکنی علمی، عبور از مرزهای دانش کنونی جهان، پیشتازی در تولید علوم وکشفیات جدید و به‌عبارت‌دیگر، برتری و جریان‌سازی علمی مبتنی بر معنویت، عدالت، اخلاق و ارزش‌های اسلامی با هدف تحقق تمدن نوین اسلامی است. براساس یافته‌ها، پیشران‌های مرجعیت علمی در بیانات مقام معظم رهبری (مدّ ظله العالی) عبارت‌اند از: اسلام به‌عنوان مشوق علم، خودکفایی علمی و نفی وابستگی، علم اخلاق‌مدار و عدالت‌محور، تلاش برای تحقق چشم‌انداز علمی، جهاد علمی، تلاش برای کسب مرجعیت علمی در جهان، علم نافع، خلاقیت و نوآوری علمی، تلاش برای نیل به چشم‌انداز علمی، اقتصاد دانش‌بنیان، یادگیری از تجارب دیگران توام با تولید علم. از بین این پیشران‌ها، جهاد علمی بیشترین فراوانی را دارد. براساس نتایج تحقیق از دیدگاه امام خامنه‌ای، علم نافع و توام با اخلاق و معنویت، زیربنای تمدن نوین اسلامی است. ایشان ضمن تاکید بر گفتمان‌سازی تولید علم، بر جنبش علمی و نرم‌افزاری، تولید علم و فنّاوری جهادگونه، خلاقیت، نوآوری و نواندیشی علمی به‌مثابه‌ موتور پیشران علمی کشور در عبور از مرزهای دانش تاکید دارند. مقام معظم رهبری (مدّ ظله العالی) براساس آموزه‌های مکتبی، بهره‌گیری از تجارب دیگران را تایید، ولی وابستگی و تقلید کورکورانه از مبانی فلسفی و اخلاق غربی، علمِ ترجمه‌اىِ محض و اکتفا به مصرف‌گرایی صرف در فراگیری علم را مردود دانسته، بر تولید علمی، مجاهدت در مسیر دانش‌افزایی،آرمان‌گرایی در علم، خط‌شکنی علمی و شکستن مرزهای دانش کنونی دنیا تاکید می‌کنند. ایشان برای تحقق مرجعیت علمی، بر انتقال فنّاوری، استفاده از ظرفیت‌های علمی داخل و خارج کشور، تبدیل ایران به مرکز ثبت مقالات علمی، توسعه و تقویت شبکه‌های ارتباطات ملی و فراملی میان دانشگاه‌ها و مراکز علمی، مجاهدت علمی، تولید و بومی‌سازی علم، خلاقیت و نوآوری علمی، اقتصاد و تولید دانش‌بنیان تاکید دارند.

the concept and drivers of scientific authority in the civilizational discourse of imam khamenei

with the growth and development of humansocieties and their scientific (and technical)differences from each other, the discussionabout which person or society is in charge ofleading science and others are following it israised. as a result, the discussion of leadershipor scientific leadership is formed.during the history of human civilization, atleast three great civilizations found a positionof scientific authority: greek civilization,islamic civilization, and western civilization.iran excelled scientifically in two periods.ancient period and islamic period. afterthat, iran stopped and did not progress in thescientific field; or he was not in a position ofleadership. from the 11th century to the endof the 13th hijri, in many branches of naturalscience, a kind of retrogression can be seen.with the establishment of new universities,iran got acquainted with new knowledge.at first slowly and then more quickly, iran'srole in the production of global science, as afollower partner, was gradually formed. inthe last few decades, with the accelerated andwidespread publication of the research resultsof iranian university researchers, in the formof scientific articles, a kind of scientific selfbeliefemerged. despite the amazing scientificprogress of the last few decades, scientificeducation and research in most fields ofknowledge are carried out with the examplesprovided by others. such a situation puts iran inthe position of follower, student, and imitator.now the discussion is about how to reachthe position of leadership and competence inscience and technology. this article inevitablyraises the issue of scientific authority. in thisarticle, according to the current state of scienceand technology in the country, an operationalmechanism is proposed to achieve scientificleadership. for this purpose, historical move toward scientific authority. the articleemphasizes that the majority of the fiveprinciples have not yet been realized in iraniansociety. also, sometimes there is a huge gapbetween the current scientific situation and theposition of scientific authority.