بررسی روند همکاری های علمی بین المللی ایران در 50 سال اخیر

پژوهش حاضر با هدف بررسی و تحلیل وضعیت همکاری های علمی ایران در نیم قرن اخیر و مقایسه الگوی همکاری علمی ملی و بین‌المللی مقالات نویسندگان ایرانی بر اساس نمایه نامه استنادی وب آوساینس طی سال های 1972 تا 2022 انجام شده است. این پژوهش از نوع کاربردی علم‌سنجی است. جامعه پژوهش شامل تمامی تولیدات علمی مشترک ایران در پایگاه استنادی بین المللی وب آوساینس با کشورهای خارجی طی سال های 1972 تا پایان سال 2022 بوده است. بر این اساس الگوی تولیدات علمی مشترک ایران در داخل و خارج کشور طی این دوره مورد مطالعه و تحلیل قرار گرفته است. در پژوهش حاضر تولیدات علمی مشترک ایران با کشورهای خارجی طی سال های 1972 -2022 در نمایه بین المللی wos مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته است. یافته ها نشان داد طی نیم قرن اخیر کشورهای امریکا، کانادا، انگلستان، استرالیا، آلمان و چین در جایگاه برتر همکاری علمی بین المللی ایران قرار داشته اند. کشورهای توسعه یافته در الگوی همکاری علمی بین المللی ایران نقش مهمی داشته اند. به تعیبر دیگر این کشورها شریک علمی ایران در دنیا محسوب می‌شوند و همکاری علمی ایران با این کشورها بیشتر بوده است هر چند این الگوی همکاری علمی با الگوی همکاری اقتصادی همخوانی ندارد. یعنی کشورهایی که جزء شرکای همکاری علمی بین‌المللی ایران قرار گرفته اند، جزء شرکای تجاری اول ایران(نظیرکشورهای چین، عراق، ترکیه، امارات و هند) محسوب نمی‌شوند که این یافته می‌تواند دلیلی باشد بر اینکه همکاری‌های علمی مشترک بین‌المللی ایران الزاما با همکاری‌های اقتصادی بین المللی ایران مطابق نیستند و الگوی همکاری علمی بین‌المللی ایران از الگوی همکاری سیاسی و اقتصادی ایران تبعیت نمی کند. وضعیت همکاری علمی بین المللی ایران طی سال‌های همه گیری ویروس کووید 19 یعنی سال‌های 2019 تا 2021 روند نزولی داشته است، در این سالها کمترین مشارکت بین‌المللی در ارائه مقالات در همایش‌های بین‌المللی شاهد بوده ایم. این امر همکاری علمی بین ا‌لمللی ایران را در این سالها تحت تاثیر قرار داده است.

examining the process of iran’s international scientific cooperation in the last 50 years

international scientific productions can be a symbol of joint scientific cooperation betweenthe authors of two countries. scientometricstudies are a suitable tool for measuringinternational scientific cooperation. the presentstudy aimed to analyze the status of scientificcooperation in iran in the past half century andcompare the pattern of national and internationalscientific cooperation of articles by iranianauthors based on the web of science citationindex during the years 1972 to 2022.this research is of an applied scientometrictype. the research community included allthe joint scientific productions of iran in theinternational reference database of web ofscience with foreign countries from the years1972 until the end of 2022. based on this, thepattern of iran’s joint scientific productionsinside and outside the country has been studiedand analyzed during this period. the totaldata related to iran’s scientific products in thisdatabase is 738557 documents. the researchdata was extracted through the search in theadvanced search section of the internationalweb of science (wos) reference database.