تحلیلی بر الزامات سیاستی تقویت ساخت داخل تجهیزات بخش فاوا در ایران

حمایت از ساخت داخل به دلیل تحریم‌های بین‌المللی و ضرورت تامین نیازهای فناورانه کشور همواره مورد توجه مدیران، پژوهشگران و سیاستگذاران قرار داشته است. این موضوع در بخش فاوا به دلیل عواملی همچون ظهور فناوری‌های دیجیتال و نسبت اثرگذاری بالا در سایر بخش‌های صنعتی موجب شده تا ابزارهای سیاستی متنوعی طراحی شود. بر این اساس، هدف این مقاله تحلیل وضع موجود و ارائه الزامات سیاستی تقویت توانمندی ساخت داخل تجهیزات در بخش فاوا است. تحقیق حاضر از حیث نوع کاربردی، و از حیث رویکرد کیفی، قلمرو مکانی آن بخش فاوا در ایران و قلمرو زمانی مورد تحلیل سه دهه اخیر و زمان انجام تحلیل سال 1399 است. داده‌های موردنیاز از اسناد، گزارش‌ها و برنامه‌های اقدام توسعه بخش فاوا و نیز 7 مصاحبه‌‌ نیمه ساختاریافته با خبرگان و مدیران این بخش جمع‌آوری گردید و تحلیل داده‌ها با کدگذاری محوری صورت گرفت. بر اساس یافته‌های تحقیق، الزامات سیاستی توسعه ساخت داخل بخش فاوا در چهار دسته مشوق طرف عرضه و تقاضا، تنظیم‌گری و ارتباطات بین‌المللی به تفکیک حوزه‌های فناورانه این بخش ارائه می‌شود. برنامه توسعه مهارت‌ دیجیتال، تحقیق و توسعه مشترک حول تجهیزات کلیدی زیرساختی، افشای اطلاعات کلیدی در قراردادهای انتقال فناوری، بهبود ضمانت اجرایی مالکیت فکری از جمله الزامات مهم پیشنهادی این تحقیق می‌باشد. یکی از یافته‌های اصلی تحقیق ارائه پیشنهادات نهادی در بخش فاوا می‌باشد که در پیشینه کمتر مورد توجه قرار گرفته است. به علاوه، یافته‌های این پژوهش دلالت‌هایی برای پژوهش‌های آتی و تلاش‌های سیاستی و قانون‌گذاری تقویت ساخت داخل بخش فاوا ارائه می‌نماید.حمایت از ساخت داخل به دلیل تحریم‌های بین‌المللی و ضرورت تامین نیازهای فناورانه کشور همواره مورد توجه مدیران، پژوهشگران و سیاستگذاران قرار داشته است. این موضوع در بخش فاوا به دلیل عواملی همچون ظهور فناوری‌های دیجیتال و نسبت اثرگذاری بالا در سایر بخش‌های صنعتی موجب شده تا ابزارهای سیاستی متنوعی طراحی شود. بر این اساس، هدف این مقاله تحلیل وضع موجود و ارائه الزامات سیاستی تقویت توانمندی ساخت داخل تجهیزات در بخش فاوا است. تحقیق حاضر از حیث نوع کاربردی، و از حیث رویکرد کیفی، قلمرو مکانی آن بخش فاوا در ایران و قلمرو زمانی مورد تحلیل سه دهه اخیر و زمان انجام تحلیل سال 1399 است. داده‌های موردنیاز از اسناد، گزارش‌ها و برنامه‌های اقدام توسعه بخش فاوا و نیز 7 مصاحبه‌‌ نیمه ساختاریافته با خبرگان و مدیران این بخش جمع‌آوری گردید و تحلیل داده‌ها با کدگذاری محوری صورت گرفت. بر اساس یافته‌های تحقیق، الزامات سیاستی توسعه ساخت داخل بخش فاوا در چهار دسته مشوق طرف عرضه و تقاضا، تنظیم‌گری و ارتباطات بین‌المللی به تفکیک حوزه‌های فناورانه این بخش ارائه می‌شود. برنامه توسعه مهارت‌ دیجیتال، تحقیق و توسعه مشترک حول تجهیزات کلیدی زیرساختی، افشای اطلاعات کلیدی در قراردادهای انتقال فناوری، بهبود ضمانت اجرایی مالکیت فکری از جمله الزامات مهم پیشنهادی این تحقیق می‌باشد. یکی از یافته‌های اصلی تحقیق ارائه پیشنهادات نهادی در بخش فاوا می‌باشد که در پیشینه کمتر مورد توجه قرار گرفته است. به علاوه، یافته‌های این پژوهش دلالت‌هایی برای پژوهش‌های آتی و تلاش‌های سیاستی و قانون‌گذاری تقویت ساخت داخل بخش فاوا ارائه می‌نماید.

An analysis on policy requirements to strengthening the local content of ICT equipment in Iran

For decade, support for domestic production, due to international sanctions and the important of national technological capabilities, has been at center of attention of managers, researchers and policy makers. Regarding to ICT priorities, this issue because of the advent of digital technologies and the high impacts on other industries, has led innovation policy tools into directions. Accordingly, the purpose of this paper is to analyze the current situation and provide policy requirements for the enhancement of capabilities in the ICT sector. The present research is applied in terms of a quantitative qualitative mixed approach, within Iran’s ICT sector during past three decades. The required data is collected through a content analysis method of many semistructured interviews with relevant persons. Data analysis is conducted by coding and classification method of axial coding process. The findings show that the policy requirements of the local production related to ICT sector divided into the four categories of demandside, supplyside, regulatory infrastructure, and international diplomacy. These requirements are being distinguished by the technological areas and included digital skills, international R D, key infrastructure public procurement, disclosure of information in technology transfer, and improvement of intellectual property obligations. One of pivotal findings of this paper is proposing institutional in ICT sector which is over looked in the literature. Furthermore, our findings have implications on the future academic research and the efforts shaping regulations within ICT sector.