علم باز و اخلاق: تبیین ظرفیت‌ها، و موانع دستیابی

هدف: تاکید علم باز بر شفافیت در ارائه داده، روش، یافته هر اقدامی است که در چرخه علم صورت میپذیرد، و می‌کوشد تا از تعصب، تبعیض‌، سوگیری‌ سهوی، و عمدی جلوگیری کند، لیکن نیل به علم باز بهصورت همه‌جانبه، ممکن است نگرانی‌هایی را از بُعد اخلاقی ایجاد نماید. این اثر ضمن تبیین علم باز، به بررسی ظرفیت‌ها، و موانع دستیابی به آن در جوامع پرداخته، مباحث اخلاقی پیرامون آن را موشکافانه بررسی کرده، و توصیه‌های سیاستی مربوط به اخلاقِ علم باز را پیشنهاد داده است. روش: مقاله حاضر به روش کتابخانه‌ای و مبتنی بر بوده است، و نمونه‌های عملیِ رویایی علم باز و اخلاق در چرخه علم در دنیا را ارائه داده است. یافته‌ها: علم باز حرکتی همه‌جانبه است تا تمام اجزاء یک فعالیت یا اثر علمی از ابتدا تا انتها برای همه اقشار جامعه در دسترس باشد، و سه مولفه اصلی داده باز، ارتباطات علمی باز، و دسترسی آزاد را در بر می‌گیرد. اجرای همه جانبه علم باز نیازمند بسترسازی و فرهنگ‌سازی در میان همه ارکان جامعه، از تولیدکننده علم تا مخاطبان آن است. نتیجه‌گیری: علم باز ترویج شفافیت، تکرارپذیری نتایج، و افزایش دامنه انتشار علم را به دنبال دارد، و برای حصول این اهداف، توجه به ملاحظات حقوقی و اخلاقی الزامی است. بر این اساس، توصیه‌های سیاستی شده‌اند تا جوامع به‌سوی علمِ باز مسئولانه حرکت کنند.

Open science and ethics: Defining capacities and barriers

Purpose: The main focus of open science is on transparency in data sharing, method, and finding in every single action of science, preventing prejudice, discrimination, and biases. However, stepping toward open science comprehensively may raise ethical concerns. This paper was to define open science, identify capacities and barriers while demonstrating the ethical related issues. It also provided relevant policy recommendations regarding open science ethics Methodology: This paper was a literaturebased paper using an evidencebased approach. It provided ethical evidences and initiatives in open science relevant practices over the world. Findings: Open science (OS) is a comprehensive movement that addresses all the components of scientific activity or work available to all segments of society from beginning to end. It involves the three main components of open data, open scientific communication, and open access. The broad implementation of OS requires culturebuilding among society, from scientists to the audiences. Conclusion: Open science promotes transparency, repeatability, and increase the scope of science dissemination. Achieving these goals, it is essential to consider legal and ethical issues. Accordingly, policy recommendations have been made to move toward responsible Open Science.