پایش و ارزیابی وضعیت آموزش عالی ایران بر مبنای اسناد بالادستی کشور

با توجه به اهمیت آموزش‌عالی در رشد و پیشرفت علم‌وفناوری، این مقاله عملکرد ایران در بُعد آموزش‌عالی را از سال 1392 تا 1396 باتوجه به شاخص‌های تعیین شده اسناد بالادستی (نقشه جامع علمی کشور و برنامه‌پنج‌ساله ‌توسعه‌ششم)، ارزیابی‌کرده‌است. روش پژوهش توصیفی-تحلیلی است که با استفاده از داده‌های آماری یونسکو و مرکز پژوهش و برنامه‌ریزی آموزش‌عالی گردآوری و تحلیل شده‌است. ایران در برخی شاخص‌ها عملکرد مطلوب و در تعدادی عملکرد نامطلوب داشته‌است. شاخصهایی چون «نرخ ناخالص ثبت‌نام»، «سهم دانشجویان تحصیلات‌تکمیلی»، «سهم دانشجویان کاردانی و دکتری»، «سهم فارغ‌التحصیلان دانشگاه‌های غیردولتی»، «سهم آموزشهای مهارتی» و «سهم اعضای هیات‌علمی استادیار»، نزدیک به مقدار مطلوب تعیین‌شده در اسناد بالادستی بوده‌اند، اما شاخص‌هایی نظیر تعداد «دانشجویان علوم پایه»، «تعداد کل فارغ‌التحصیلان»، «تعداد اعضای هیات‌علمی»، «نسبت دانشجو به هیات‌علمی وزارت بهداشت و وزارت علوم تحقیقات و فناوری»، «سهم دانشجوی خارجی»، :تعداد دانشگاهها» که در رتبه‌بندی جهانی جزء 10درصد برتر بوده‌اند و «سهم هزینه‌کرد آموزش‌عالی از تولید ناخالص داخلی»، با مقدار مصوب اسناد بالادستی فاصله بسیار داشتند. همچنین یافته‌ها نشان‌داد که شاخص‌های آیین‌نامه «نظام پایش و ارزیابی علم، فناوری و نوآوری کشور» که از سوی شورای عالی عتف ارائه شده‌است، نیاز به بازنگری و هماهنگی بیشتر با اسناد بالادستی دارند.

Monitoring and evaluation the situation of Iran in higher education based on national policy documents

This paper seeks to improve the performance of Iran in higher education from 2013 to 2017 according to the indicators determined based on the country’s comprehensive scientific plan and the Sixth FiveYear Development Plan. This is a descriptiveanalytic study that was compiled and analyzed using UNESCO statistical data and the Center for Research and Planning in Higher Education in Iran. In some of the indices, Iran had a desirable function and in some, it had a poor performance. Indicators such as the gross enrollment rate, the share of graduate students, the share of associate students, the share of doctoral students, and the contribution of faculty members were close to the desired upon the policy documents. However, indicators like the number of basic science students, the total number of graduates, the number of faculty members in one million, the studentfaculty ratio, the proportion of students to the fulltime faculty of the Ministry of Health and Medical Education, the ratio of students to staff Scientific fulltime Ministry of Science and Technology, the number of foreign students, The number of universities and centers that ranked 10% in the global ranking, as well as the share of higher education expenditures on a gross domestic product by the government, were far from the amount approved by Iran policy documents, which needs more attention by policymakers. Furthermore, the findings of this study presented that the indices of the System of Monitoring and Evaluation of Science, Technology, and Innovation of the country, presented by the Supreme Council of Science, Research and Technology need to be revised, regularly.