آسیب‌شناسی آمایش آموزش عالی در ایران؛ اولین گام حکمرانی منطقه‌ای

آموزش عالی ایران طی سال‌های گذشته از رشد کمی قابل توجهی برخوردار بوده است. اما از سوی دیگر، رکود در بازار کار دانش‌آموختگان دانشگاهی و فقدان بهره‌گیری از ظرفیت‌های منطقه‌ای باعث توجه هرچه بیشتر به مقوله آمایش و حکمرانی منطقه‌ای آموزش عالی شده است. مطالعات آمایش آموزش عالی ایران طی دهه‌های گذشته در چند مرحله انجام شده است اما نتوانسته مبنایی برای برنامه‌ریزی توسعه آموزش عالی کشور قرار گیرد. پژوهش حاضر با هدف آسیب‌شناسی آمایش آموزش عالی در ایران با رویکرد توصیفی تحلیلی و با بهره‌گیری از روش مطالعه اسنادی کتابخانه‌ای انجام شده است. برای این منظور، با استفاده از روش مرور نظام‌مند، ابتدا گزارش‌ها، نتایج پژوهش‌های موجود و تجارب ثبت‌شده در این حوزه مورد مطالعه قرار گرفت. سپس، با استفاده از روش تحلیل تفسیری سعی شد آسیب‌‌های موجود در آمایش آموزش عالی کشور مورد شناسایی و دسته‌بندی قرار گیرد. نتایج حاصل از تحلیل اسناد موجود نشان می‌دهد که مهم‌ترین آسیب‌های آمایش آموزش عالی کشور عبارت‌اند از: تغییر در رویکرد مطالعات، مسائل فرهنگی، بخشی‌نگری، کمی‌گرایی، تمرکزگرایی و تسلط نظام دیوان‌سالارانه مرکزی، تاثیرپذیری از جریان‌های سیاسی، دیدگاه اثبات‌گرایانه سیاست‌گذاران و مجریان، و فقدان چارچوب عملی در طراحی و اجرا. مطالعات آمایش آموزش عالی می‌تواند ضمن فراهم آوردن زمینه‌های توسعه علمی پایدار از طریق استفاده بهینه از ظرفیت‌ها و مزیت‌های نسبی منطقه‌ای کشور، نقش مهمی نیز در بهبود حکمرانی منطقه‌ای داشته باشد.

Pathology of Higher Education Spatial Planning in Iran; the First Step of Regional Governance

Iran’s higher education has grown significantly in recent years.But on the other hand, the downturn in the job market of university graduates and the lack of regional capacity has led to a growing focus on regional planning and governance in higher education. Studies of Iranian higher education Spatial Planning have been conducted in several stages over the past decades, but have failed to provide a basis for planning higher education development in Iran. The purpose of this study was to determine the pathology of higher education spatial planning in Iran by using a descriptiveanalytical approach and documentlibrary study method.For this purpose, using systematic review method, firstly, reports, results of research and experiences were studied.Then, using the interpretive analysis method, we tried to identify and categorize the damages in the spatial planning of higher education. The results show that the most important disadvantages are: changes in study approach, cultural issues, partisanship, quantification, centralization, political influence, positivist view of policymakers and executives, and a lack of a practical framework for design and implementation. Higher education spatial planning can play an important role in improving regional governance, while providing opportunities for sustainable scientific development through optimal use of the country’s regional comparative capacities and advantages.